BAYRAKLARIMIZIN ADIGEYE GERİ GETİRİLİŞİ

1922 yılında Adıge otonom Bölgesi kurulduğunda Şapsığe yaşlıları Otonom Bölge Thamatesi Hahurate Şıhanceçeriy’e müracaat ederek ‘Şapsığ ve Nathuay bayraklarının bulunduğu yeri öğrenmesi’ ricasında bulundular. Hahurate’de dostu Bjaş’o Aslanbeç’i bu konuda görevlendirdi, halka sorarak Şapsığe Bayrağının nasıl bir görünüşe sahip olduğunu öğrenmesini istedi. Adıge tarihi hakkında bilgi sahibi olan Haştıku’lu Natho Salih, yazar, dramaturg Tsey İbrahim, Hahuratenin devrimci arkadaşı Met T’ıhut’ıhu, Şhalaho Doletçerıy, Huaj Muhammed ve Çuhe Rahmet bu konu ile gerçekten ilgilendiler. Üzerinden çok bir vakit geçmeden bayrağın resmini yaptırdılar. Ülke Merkezi İdaresi Komitesi başkanı S. Orconikidze ve A Mikoyan’a Şapsığların ricası ulaştırıldı. Kısa bir süre sonra ise Tiflis Müzesi çalışanları bayrakları bulduklarına dair mektup yazdılar. Otonom bölge Müzesi Thamatesi Navurze İbrahim Aslançerıyeyıko Adıge Otonom Bölge idaresi ve otonom Bölge icra komitesi ve Eğitim dairesi başkanları adına Gürcüstan Bilim Başkanlığına, Gürcüstan Tarih ve Etnografya Derneğine müracaat etti ve bu başvuru neticesinde 1925 yılı ekim ayında Gürcüstan Merkez Arşivi Nathuayelerin bayrağının geri verilmesi kararı aldı. Gürcüstan devlet yetkililerinin aldığı kararla 1926 yılında Azerbeycan Baküde Devlet Müzesinde bulunan Nathuay Bayrağının Adıge Otonom Bölgesi Müzesine iadesi temin edildi. Gürcüstana gittiler Şapsığların Bayrağını geri getirmek için Met T’ıhut’ıhu ve Bjaş’o Aslanbeç Gürcüstana gönderildi. Burada samimi bir şekilde karşılandılar, pek çok kişi ile de tanıştırıldılar. Bayrağı Krasnodara getirdiklerinde onları Şapsığ köylerinden gelmiş olan ikiyüz atlıdan daha az olmayan bir grup karşıladı. Bayrağı katlayarak, ardından atlıların geldiği konvoyla Otonom Bölge Yürtüme kurulunun bulunduğu binaya getirerek teslim ettiler. Sonraki gün, sabahleyin Hahurate Ş. ve Tsey İ. bayrağı Afıpsıp’e getirdiler. Köy girişinde tüm kırı kaplamış şekilde kalabalık halk bekliyordu. Bjaş’o’nun anlattığına göre Şapsığe topraklarına girdiklerinde Met T’ıhut’ıhu elini keserek kanından bayrağa kan damlattı. İnsanların biriktiği meydana geldiklerinde bayrağı tutan elinden dirseklerinden ve hatta bayrağın sapından kan damlıyordu. Toplanan kalabalığa Hahurate Şıhançeriy, Pseytuk okulu öğretmeni Natho Salih, Tsey İbrahim, Huaj Muhammed, Şhalaho Doletçerıy birer konuşma yaptı. Tüm Çerkesler adınaysa Met T’ıhut’ıhu bir konuşma yaptı. Ardından Adıgelerin uzun zamandır görmedikleri bir heğegu cegu yapıldı. Milli danslarımız ve şarkılar üzerine yer yer yarışmalar yapıldı. Krasnodardan gelen sanatçılar konser verdiler. Adıgeyde o tarihlerde yaşayan en iyi pşınavolar da ceguye davetleydi; Bılımğot Pa; (Hatığujıkuay), Thığo Katib (Lahşıkuay), Camırze İbrahim (Afıpsıp), Pheçıçavolar ise; Şevcen Aydemir (Woçepşıy), Şevcen Muhammed (Kazazıwu), kadırıko Abubekir (Pseytuk), Abreç Bayram (Şıncıy), Kamılapşeler; Koceşavo Bayram, Şevcen İbrahim, Şevcen Hacwumar. Üç gün cegu… Kutlamalar hiç durmadan üç gün devam etti. Gündüzleri köyün dışındaki meydanlıkta geceleri ise köy içinde dans ediyorlardı. Dans etmesi durduğunda süvariler yarışıyor yeteneklerini sergiliyorlardı. Üçüncü gün sonunda kutlamaları Hahurate Şıhançerıy yaptığı değerlendirmeyle nihayete erdirdi. Yarışmalarda başarılı olanlar meydana çağrılarak kıymetli hediyeler verildi. Pşınavolar arasında en iyi olarak Bılımğot Pa;, Pheçıçavolar arasında Kadırıko Abubekir ile Abrec Bayram, Kamılapşler arasında Koceçavo Bayram seçildi. En iyi dans edenler ise; Çesebıy Mahmut, Neğuçu Rüstem, Nepsevu Ğuçıps bayanlarda ise Açumıj Kabehan, Tığuj Zülfiye, Pçıhatlıko Tavo, Tığuj Minhan, en alımlı kız olarak Şhakumıde Aminet, en edepli, miütenasip şekilde konukları karşılayan bayan olarak ise Bjıhekoyejli Jajıy Zülfiye… At yarışında birinci gelen ise Afıpsıplı Şhalaho Seferbıy, atla akrobatik hareketler yapma anlamındaysa Açumıj Seferbıy ve Açumıj İshak birinci geldiler. Heğegu cegu’sunun bitimi ardından bayrak bir kaç gün Met T’ıhut’ıhu’nun evinde bırakıldı. Daha sonra Navurza İbrahim tarafından kurulan müzeye taşındı. Bayraklar geri getirildikten sonra kıyı boyu Şapsığları bayrakların kendilerine verilmesi için, bayrakların Adıge otonom bölge müzesine verilmesinin hata olduğunu belirterek Krasnodar Eyaleti idaresine müracaat ettiler. Mıyekuape’nin 1936 yılında Adıge otonom Bölgesi başkenti yapılması ardındanAdıge Otonom Bölge müzeside 1938 yılında Mıyekuapeye taşındı. Bayrakların adı anılmadan uzun yıllar müzede tutuldular. 1951 yılında bayraklar için tehlikeli bir durum söz konusu oldu. 7 ekim 1951 tarihinde müzeyi denetlemek üzere gelen yedi kişiden oluşan bir komisyon oluşturulmuştu. Bu komisyon, müzede bulunan bayrakların, bazı fotoğrafların o dönemin ideolojisine aykırı olduğu ve müzeden çıkartılmaları gerektiğine dair karar aldılar. İmzalanan akta göre bu bayrakların Adıge otonom Bölge arşivine verilmesi gerekiyordu. Bunun üzerine o tarihlerde Müze Fonu koruması Lebedenko Lyubov İgnatiyevna bayrakları evine götürüp sakladı on yıldan fazla muhafaza etti. Bu kötü dönemler geçtikten sonra ise bayrakları geriye müzeye getirmişti. Müze ulusun tarihi ve mirasının muhafazı. Adıge Cumhuriyeti Milli Müzesi kayıtlarında bir numaralı kayıt olarak Nathuayların bayrağının yer almasının büyük anlamı var. Her ulus, ülke için bayrak bir nişan ve namustur. Adıge Cumhuriyetinin Devlet oluşunu Çerkes bayrağı pekiştiriyor, devlet dairelerinin binalarının üstünde özgürce dalgalanıyor. Çerkes Bayrağı günü günü her yıl 25 nisanda kutlanıyor. Dünyanın çeşitli yerlerinde yaşayan soydaşlarımızı da Çerkes bayrağı bir araya getiriyor. TEVU Aslan Adıge Cumhuriyeti Milli Müze baş bilimsel çalışanı. Rusya Federasyonu gazeteciler Birliği üyesi Çeviri; AÇUMIJ Hilmi   Kaynak: ADIGE MAK