‘’Bizim arzumuz- ayrı bir halk olarak kalmak’’ S. Zanoko,1856

ZANOKO SEFERBİY'İN MEKTUBU ÜZERİNE DÜŞÜNCELER VE FİLİPSON'UN 1856'DAKİ CEVABI

Çerkesya’nın liderlerinden biri olan Zanoko Seferbiy’’nin Filipson’a mektubunda ( 1856 yılının temmuz ayında, sözüm ona ‘’Kırım savaşı’’- baskınları, ekinlerin yakılması, Çerkes yerleşim yerlerinin yok edildiği zaman yazılan ), üslup/şekil açısından, bize şüphe götürmeyecek şekilde Çerkes (Adığe) halkının politik düşünceleriyle ve dünya görüşü ilkeleriyle, siyasi inançları ve ruhuyla, siyasi açıdan bir ulus oldukları gerçeğini gösteriyor.

Zanoko, kendi sözleriyle ‘’Rusya’yla olan 28 yıllık savaşa rağmen fethedilemeyen’’ tek bir Çerkes halkından ( Adığe halkından ) söz ediyor. Biz ‘’ayrı bir halk olarak, Türkiye’yle birlikte, bulunduğumuz savaş’’.

Bu son formülasyon özellikle dikkat çekicidir:

"Ayrı bir halk olarak", o halk ki, Zanoko’nun yazdığı şekliyle, "hiçbir hükümdara" ve "hiçbir zaman" "tabi değildi" ve "şu zamana kadar hiçbir hükümdar dağlarımızı silah zoruyla fethedemedi". "Tüm halkların kendilerine ait toprakları vardır… biz de topraklarımızın sahibi olmayı arzu ediyoruz ve bunun için bilmek istiyoruz- Neden geldiniz bize? Nedir Rusya’nın dağlarımızda bulunma niyeti? Bizim arzumuz- ayrı bir halk olarak kalmak…’’

Zanoko’nun sözlerine göre, bu hedefte, ‘’Çerkes halkı’’ ‘’ruh birliği içerisinde ve aralarında hemfikirler’’…

"Buna cevap vermenizi rica ediyoruz". Fakat Filipson’un cevabı beni hayrete düşürüyor. Konuyla ilgili cevap vermemek için, yalan söyleyerek, tercümanı olmadığını ve mektubu okumadan cevap verdiğini söylüyor.

"Cevapta" Filipson, bizim Zanoko’yla ilgili genel fikrimizi oluşturacak olan sözleri yazıyor:

"Siz kendinizi, Türk sultanı tarafından atanan, tüm Çerkes boylarının başkanı olarak adlandırıyorsunuz". "Dağlıların saflığını kötülük için kullanarak, onları kendi çıkarınız için bize karşı düşmanca eylemlere teşvik ediyorsunuz. Tanrı'nın önünde, akan kanlardan ve Kafkas kabilelerinin vicdansız önerilerinizle yaşayacağı tüm felaketlerden sorumlu olacaksınız."

19-21. Yüzyıl Rus milliyetçilerinin düşüncesine göre, yani tüm zamanların Filipson’ları ve Zass’larına göre Çerkes (Adığe) halkı özgürlük ve "ayrı bir halk olmayı" arzu edemez -hiçbir zaman ÇERKES ( Adığe ) halkı ve ülkesi ÇERKESYA olmadı, yok ve olamaz.

Zanoko her ne kadar "ÇERKES’" ( Adığe ) halkından söz etse de, cevabında Filipson ısrarla "Çerkes kabileleri" veya "Kafkas dağlıları" olarak isimlendiriyor.

"Çabuk kanan" Çerkesler farklı yabancı ajanların- Rusya’nın düşmanlarının önerilerine kolayca kanıyorlar ve bu nedenle başlarına gelenler kendi suçları. Fillipson, Zanoko'yu Çerkes halkının gelecekteki başlarına gelecek katliamlardan ve felaketlerden sorumlu tutuyor.

"Aptal halk" diyor, 1864 yılındaki sürgün sırasında Çerkeslerin yaşadığı, binlerce kadın ve çocuğun açlıktan, soğuktan ve hastalıktan ölmesi felaketini izleyen Geyman adında bir general:

"Özgürlük ve 'ayrı bir halk olmak' istiyordunuz öylemi –alın o zaman".

kaynak: Aslan Bori- facebook sayfası

Aşağıdaki fotoğrafta Zanoko’nun mektubunun bir parçası ( SM.: Belgeler, Kafkas Arkeografi Komisyonu (AKAK) T.11. Sayfa 77)

Çerkesya Hareketi Haber Merkezi