Çerkes “İntihar Sacaşçısı”: TLEY (Тылей)

Düşmanla büyük savaştan önce, Çerkes ordusundan, canları pahasına düşmanı durdurmak isteyen gönüllüler olurdu. Bu gönüllüler ölümcül saldırıdan önce koruyucu zırhlarını çıkarırlardı.

İzin alarak silah arkadaşlarının önünde duran "Tley"ler, hayatta kalabileceklerine dair hiçbir umutları olmadan düşman ordusuna saldırırlardı. Tley'ler düşmana maksimum hasar verir, kendileri de cesaretleri ile ün yaparlardı. Böyle bir saldırı, savaşın gidişatını Çerkeslerin lehine çevirebilir ve arka taraf hayatta kalabilirdi.

"тылей" kelimesinin eşanlamlısı "дзэгъаштэ" veya "дзэгъэшынэ"dir ve "korkutucu ordu" olarak tercüme edilebilir. 

Bu kararı veren ve bu kaderi seçen savaşçılar, intihar savaşçılarının "şarkısı" olarak bilinen bir şarkıyı sözsüz olarak mırıldanmaya başlar, "kurdun şarkısını söyler"lerdi ( дыгъужь къугъыр къыреш ).

Kendileri için böyle bir kaderi seçen savaşçılar, mutlaka kırmızı bir Çerkes paltosu giyerlerdi. Çerkes yaşlılarının, bir intihar savaşçısının ritüel kıyafeti olarak kabul edilen kırmızı Çerkes paltoları giymemelerinin bu gelenekle bağlantısı vardır. 

Tley, her zaman gönüllü olurdu. O buna karar verdikten sonra bir kız kardeşi veya ailesinden başka bir kadın ( savaşçı soyundan ) "Tsey" dikmesi için Khase'ye getirilirdi... Khase'nin en yaşlısı, silahları uzatırdı: bir kama ve bir kılıç. Eskiden yay ve ok verilirdi. Kırmızı deri ile süslenmiş gümüş bir kın olurdu. 

Tley, saldırıdan önce, koruyucu ekipmanların hiçbirini yanına almazdı.

Tley, önceden dikilmiş Çerkes paltosunu giydiğinde, Çerkesler arasında “тылей и Iуагъэ” olarak bilinen bir yemin ederdi. Aşağıda, 30'lu yıllarda Aytek Namitok tarafından Suriye'de kaydedilen bir örneği var. 1960 yılında Duğuj Fuled ( Дыгъужъ ФуIэд ) tarafından modern yazıya çevrildi ve Hajı Fahri (Хьэжу Фахри) Fransızcadan Çerkezceye tercüme etti:

«Джатэжъ хуэдэу пызгъэщу, 

шэжъ хуэдэу сылъатэу сахэлъэтэнщ бийхэм. 

Щ1ыуэ сызытетыр шынэнк1э хъунщ, 

ауэ сэ сышынэнкъым. 

Уафэр шынэу зэтеуп1л1анщ1энк1и хъунщ, 

ауэ сэ сызыгъэшынэн щы1экъым. 

Мыхъунур къэхъуу уафэмрэ щ1ылъэмрэ зэнэсыжынк1и хъунщ, ауэ сэ къызэзыгъэзэн щы1экъым». 

[A.Namitok,"Origines des Circassiens".]

( “Bir kılıç gibi parçalayarak, 

bir ok gibi uçarak, 

düşman kalabalığını kendime çekiyorum. 

Bastığım zemin korkabilir ama ben korkmayacağım. 

Gökyüzü korkup bükülebilir ama hiçbir şey beni korkutamaz. İnanılmaz bir şey olur ve gökyüzü yeryüzüne dokunur, 

ama hiçbir şey benim geri dönmeme neden olamaz.” )

Tley terimi iki unsurdan oluşur: "Тыхь" (fedakarlık) ve "Лей" (gerekenden fazla, üstün).

Özet Çeviri: ADIGI_TUT

Çerkesya Hareketi Haber Merkezi