ÇERKES MECLİSİ'NİN 150'NCİ KURULUŞ YILI…

19 Aralık 2012   Soçi'nin Psışşuape (Lazarevsk) ilçesi ile Soçi Merkez ilçesi (rayonu) sınırında yaşanmış olan tarihsel olaylar bize çok şeyi anlatıyor. 13 Haziran 1861 günü, Çerkeslerin (Adıgelerin) uzun yıllardan beri sürdürdükleri özgürlük ve bağımsızlık mücadeleleri tarihlerinin bir dönüm noktası oldu. Nıbe Anzor Şapsığ Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Soçi'de (Шъачэ) Rusya'daki Adıge/Çerkes sivil toplum örgütlerinin katıldığı bir toplantı düzenlendi ve Çerkes Meclisi'nin açılışının 150'nci yılı anıldı. Soçi'nin Psışşuape (Lazarevsk) ilçesi ile Soçi Merkez ilçesi (rayonu) sınırında yaşanmış olan tarihsel olaylar bize çok şeyi anlatıyor. 13 Haziran 1861 günü, Çerkeslerin (Adıgelerin) uzun yıllardan beri sürdürdükleri özgürlük ve bağımsızlık mücadeleleri tarihlerinin bir dönüm noktası oldu. O gün, Şapsığlar, Vıbıhlar ve Abzahların birleşik öncülüğünde, 12 Adıge soyunun (лIaкъо) temsilcileri Büyük Meclisi (Хэсэшхо) açmak üzere bir araya geldiler ve orada ulusumuzu temsilen bir Büyük Bağımsız Meclis oluşturduklarını dünyaya ilân ettiler. Bu oluşum daha sonra Çerkes Meclisi adıyla anılır oldu. Ulusun kurduğu bu devletin yasama ve yönetim aygıtları, ulusun devlet yapısının da temeli oldu. Daha önceleri Çerkes toprağında kendi başına buyruk yaşayan topluluklar, atılan bu adımla bir araya getirilmiş ve birleştirilmiş oldu. Fakat Meclis, uzun  ömürlü olamadı, Haziran 1861'den, mayıs 1864'e değin yaşayabildi. …Ünlü Meclis'in  toplanmış olduğu yer de belirlendi. Bu yerde şimdi “Stavropolye” adlı bir dinlenme ve sağlık tesisi bulunuyor. DÇB örgütü (Дунэе Адыгэ Хасэ), sözkonusu  anma toplantısının, Meclis'in toplandığı yerde yapılmasını kararlaştırdı. Meclis,-aslında- 25 Haziran günü açılmıştı (1). Bu yerde ulusumuz açısından yaşamsal düzeyde önem taşıyan çok sayıda politik karar alınmıştı. Psah'e Irmağı (Псахэ) vadisine Adıge soylarının/klanlarının (адыгэ лIакъохэм)önderleri gelmişlerdi, her biri tanınmış olan biriydi, anayurt sevgileri sınırsız olan kişilerdi bunlar. Her biri anayurt için canını vermeye hazırdı. Karandıko Berzeg Hace (Къэрандыкъо Бэрзэдж Хьаджэ), Barakay İsmail (Бэрэкъэе Исмахьилэ), Babıko Hace, Degumıko Hace ve daha başkaları öylesine yürekli  kişilerden idiler. Meclis'in oluşturulması ve çalışma biçiminin belirlenmesi  işi iki hafta kadar bir  zaman almıştı. Çerkes Büyük Bağımsızlık Meclisi'ne 15 üye seçildi, Adıge alt etnik toplulukları/aşiretleri (адыгэ субэтносхэм) adına, Başkanlık makamına(Iэшъхьэтет IэнатIэр), oybirliğiyle  Karandıko Berzeg Hace getirildi. Bu da soydaşlarımızın ona büyük bir saygı duymakta olduklarının bir  kanıtıydı. -Çerkes Meclisi'nin açıldığı bu yerde toplanmış olmamız, ulusumuzu yeniden bütünleştirme mücadelemizde büyük bir tarihî önem taşıyor, burada bulunmamız, atalarımıza duyduğumuz  saygının bir kanıtıdır, -dedi DÇB Başkanı Ajah'e Kanşevebıy (Ажьахэ Къаншъэобый). - Adıgey, Kabardey-Balkar, Karaçay-Çerkes, Krasnodar Kray, Karadeniz Kıyısı Şapsığ ve Abhazya'daki Adıge sivil toplum örgütleri adına buraya gelen ve ortak amacımızı paylaşan soydaşlarıma teşekkür ediyorum. Toplantıya katılanlar Meclisimiz tarihi açısından önem taşıyan yerleri ve  en uzaktaki Kbaada köyünü de ziyaret ettiler. Meclis'in son kez bundan 150 yıl önce toplanmış olduğu da açıklığa kavuşturulmuş oldu. Soydaşlarımız ellerinde Adıge/Çerkes bayrakları ile, ulusumuzun yürüdüğü zorlu yolları izleyerek yürüdüler. Atalarımızın, anayurdun bağımsızlığı ve özgürlük uğruna, savaş cehenneminin  içinde canlarını verdiklerini anlattılar. Asırlık ulu kestane ağacı gölgesinde Şapsığ toplum parlamentosu Onursal Başkanı T'eşu Murdin'in çaldığı kemençenin (şıç'epşıne) çıkardığı ezgiler, acı nağmeler, bize  eski zorlu günleri  yeniden yaşattı, o zorlu günlerin havasını yeniden solumamızı sağladı. -Biz Adıge'yiz, Çerkes'iz, Soçi'nin yerlileri, aborojinleriyiz. Devlet yetkililerinin ve  -Rus- sivil toplum kuruluşlarıınn bizlere gereken saygıyı göstermelerini umuyor ve bekliyoruz, - dedi Karadeniz Kıyısı Şapsığları Yaşlılar Konseyi Başkanı Ğoşo Ruslan. Çerkes Meclisi'nin 150'nci yılını anma toplantısında DÇB yürütme kurulu üyeleri Yedıc Memet ve Beğuş'e Adam ile Adıgey Adıge Xase örgütü Başkanı Hapaye Arambıy, Kabardey-Balkar Adıge Xase örgütü Başkanı Haşşuıts'e Muhamed, Karaçay-Çerkes Gençlik Örgütü (ныбжьыкIэ Хасэ) Başkanı Jıjıv Timur (Жьыжьыу Тимур) ve daha başkaları  da birer konuşma yaptılar. Konuşmacılardan bazıları Krasnodar Kray Tüzüğü'nde (Устав) (3) düzeltmeler yapılması gerektiğini, Krasnodar Kray'da yerli bir toplum olarak Adıgelerin (Çerkelerin) yaşadığının belirtilmesi gerektiğini, Kuban ulusal marşında ve tekstinde (marşın sözlerinde) bulunan  ve Krasnodar Kray  topraklarında yaşayan Müslümanları aşağılayıcı  ifadelerin çıkartılması gerektiğini, 2014 yılının Rus- Kafkas Savaşı'nın sona erişinin 150'nci yılı olacağını ve bu tarihsel gerçeğin unutulmaması gerektiğini  dile getirdiler. Bu önemli günü karşılamak üzere Adıgelerin Dünya Kongresi'ni (Адыгэхэм я Дунэе Зэфэс) toplamanın tam  zamanı olduğu da belirttiler.   Nıbe Anzor, Şapsığ gazetesi muhabiri Adıge maq, 12 Eylül 2011 Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız *** (1)- Çerkes Meclisi, eski Rus takvimine göre 13 haziran 1861'de, 12 gün ileriye kaydırmayla, gerçekte, yani bugün kullanılan takvime göre 25 haziran 1861'de açılmıştı.-hcy (2)- Çar II.Aleksandr. Çar'ın Kafkasya ziyareti ve Adıgelerle buluşması için Bkz. Dr. Yemıj Ruslan,  “Soçi Meclisi ve Rus Çar'ı II. Aleksandr ile Buluşma”, Cherkessia.net, Tarih Bölümü. - hcy (3)- Tüzük (Устав), Krasnodar Kray'ın bir tür anayasası hükmündedir ve krayın istekleri gözetilerek, federal merkez tarafından kabul edilip yayınlanır ve yürürlüğe girer.Tüzük, federal merkezin  Adıgelere (ve de Şapsığlara) tanımış olduğu yerli ulus statüsünü  belirtmiyor, yok sayıyor, yani  o yerini yerlisi olan Adıgelerin en tabii haklarını  ıskalıyor.-hcy Not: Tire içindeki yazılar çevirmene aittir.