ESKİ BELGELERDE ADİGELER

24 Eylül 2013

1825. Adıgelerin kendilerinin söylediklerine göre, küçük yerli topluluklar Rusya ile çarpıştılar, 1801- 1825 yıllarını kapsayan 25 yılda 25,255 ölüya da tutsak verdiler. Bin at, 60 bin sığır ve 100 bin koyun yitirdiler. RusOrd...usu’nun ölü kaybı ise 2,100.

V. Potto. Kafkas Savaşı

***

8 Ekim 1826. Anapa Komutanı Abdullah Paşa, TuğgeneralSısoyev’e yazdığı mektupta yakınıyor: “Şapsığları yok etme ya da yola getirmeninbir yolu yok” diyor ve bunu anlatmayaçalışıyor

«Кавказский сборник»(Kafkas Derlemeleri)

***

1826. Bjıhekoyeĵ köyü şimdiki yerleşim yerine yerleşti,kurulmuş oldu.

Rus askerleri için Kafkasya’da ilk kez şiş kebap yapıldı ve yedirildi. Şiş kebap (şaşlık) yemiyenler“şaşlık da neymiş?” diye soruyorlardı.

«Кавказский сборник» (Kafkas Derlemeleri)

***

1827. Pşı Hacemıko Alkes, Kazak Ordusuna inşaat malzemelerigönderdi, karşılığında 5 bin pud tuz aldı.

Русско-адыгские торговые связи. Сборник документов (Rus-Çerkesticaret bağlantıları. Belgelerin toplanması).

***

Aralık 1827. 40refakatçileri ile iki İranlı prens (pşı) Kuban yöresini (Çerkesya)dolaşıyorlar, Adıgeleri Rusya’ya karşı durmaları konusunda teşvik ediyorlar.

Кубанский сборник (Kuban Derlemeleri)

***

1828. Bjeduğ köylüleri kendilerine baskı uygulayan PşıHacemıko ile Pşı Axece;’ya (Akhece;) karşı baş kaldırıyorlar, ama başarılıolamıyorlar.

П. Аутлев. Апэрэ Бжъэдыгъу пщы-оркъ зау (P. Avtlev. İlkBjeduğ Pşı- Verk Savaşı)

***

1828-рэ илъэс. Бжъэдыгъупщыхэу Алкъэс, Мыхьамэт, НэтIахъокъэзэкъы­дзэм иатаманэу Безкровнэм зыфагъа­зэ яцIыфэу зыкъэзыIэтыгъэхэрагъэIэ­сэн­­хэм­кIэ IэпыIэгъу къафэхъунэу. УIэшы­гъэ зэ­олI миниплIкъафигъэкIонэу ащ къе­­гъэгу­гъэх, ау Кавказ линием идзэхэм япащэу Е. А.Эмануэль ар къыфидэрэп.

1828. Bjeduğ beylerinden Alkes, Mıhamet ve Neţaĥo, KazakOrdusu Atamanı (komutanı) Bezkrovni’den, başkaldıran köylüleri bastırma konusunda kendilerineyardımcı olmasını istiyorlar. Bezkrovni dörtbin Kazak milis gönderme sözü veriyor ama Kafkas Hattı orduları komutanı E. A.Emanuel bunu kabul etmiyor.

Adıge mak, 11 Eylül 2013

Çev: Hapi Cevdet Yıldız