ESKİ YAZILI KAYNAKLARA GÖRE ADIGELER (ÇERKESLER)

23 Haziran 2013   Mayıs 1763. K’emguylar, her yıl Kırım Hanı Arslan Giray’a (Арслъан-Джэрые) vergi olarak ödedikleri at ve esirleri (ğer/ гъэр) bundan böyle vermeme kararı aldılar. Eylül 1768. Adıgey’de 13 bin K’emguy, 600 Hatikuay, 300 Jane, 500 Bjeduğ ve 4000 Abaze (Abaze, Şapsığ, Natuhay) nüfus bulunduğu tahmin ediliyor. Haziran 1769. Dağlardaki karların ani erimesi üzerine Kuban Irmağı taştı ve tüm düzlükler sulara gömüldü. Eylül 1769. Adıgey’de Neţaĥo’ya (НэтIахъо) bağlı 1000 Bjeduğ ailesi, Yedıc Kazıy’a bağlı 700 aile, Natuhay olarak 700 aile, K’emguy olarak 5000 aile ve 1000 Nekrasov Kazak ailesi bulunduğu belirlendi. Mart 1777. Anadolu’ya göç edecek olan Nekrasov Kazaklarına Şapsığ dağlarından geçiş izni tanınmış olduğuna ilişkin haberler yayıldı. Kasım 1777. Korgeneral A. V. Suvarov Kuban Irmağı boyundaki Rus birliklerinin komutanlığına atandı. Ağustos 1778. Nekrasov Kazakları ve Adıgeler birlikte, Albay Kulbakov komutasındaki Rus birliklerine karşı çarpıştılar. İ. İ. Dmitriyenko. Şubat 1778. A. V. Suvarov, P. A. Rumyantsev- Zadunayski’ye gönderdiği yazıda, Adıgelerde bol miktarda yiyecek, atlar için de yetecek kadar yem bulunduğunu belirtiyor. Görünür duruma göre Ruslara saldıracak gibi görünmüyorlar ama çok geçmeden saldırıyorlar, yiğit kişiler. Aralık 1778. Aleksandr Suvarov, Adıgelere (Besleney ve K’emguylara) ilişkin olarak, “Onlar Ruslara saldıracak topluluklardan değiller” diye yazıyor. “Adıgey Tarihi Çalışması” (Очерки истории Адыгеи) 1781- 1783 yılları. Osmanlılar Anapa Kalesi’ni (Bığurkale) kuruyorlar. Natuhay muhtarı (starşına/старшина) Şıvpeka Ahmed (Şıvpeke Ahmed/ Шыупэкъэ Ахьмэд) kalenin kurulacağı yerin Osmanlılara verilmemesi için çok direniyor, inşaat başladıktan sonra, kaleyi kurdurmamak için yanındaki kişilerle inşaatı birkaç kez basıyor. Bu nedenle ona “Kelevbate/ Къэлэубатэ” (Kale yıkan/ Крепость-разрушитель) sanı veriliyor. "Adıgey Tarihi Konusunda Makaleler" (Сборник статей по истории Адыгеи). Adıge mak, 19 Haziran 2013 Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız *** Not: Nekrasov Kazakları, Rusya’ya başkaldıran, yenilgi üzerine Osmanlı Devleti’ne sığınan Kazaklardır.