Evdomikov'un ( Евдокимов ) Çerkesya'yı Fetih Planı

Evdokimov'un haritada kırmızı ile işaretlenen "ünlü şerit"i. Çerkeslerin ülkesinin fethi için "eski" ve "yeni" plan da diyebiliriz.

Rus Çerkes savaşlarının son yıllarında, 1861 yılında, Evdomikov, yeni bir plan hazırlamıştı. "... sadece stanitsa yerleşimi ile düşman nüfusunu belirli bir şeritten çıkarabiliriz, tahkimatlar ve diğer askeri girişimlerle bu bölgeyi ele geçirmek zor..." diyordu. 

Evdokimov'un "yeni" planından önce Çerkesya'yı fethetmek için askeri planlar yapılıyordu. Zass'ın yöntemleri ile "düşman nüfusu" yok etmeye çalıştılar. Evdokimov'un "önlemleri", "yeni" ve "parlak" planı, bu önlemlerin etkili olmadığını kabul ediyor ve aynı amaç için ( "düşman nüfusunu ortadan kaldırmak" ) bölgede "stanitsa'ların yerleştirilmesi"ni öneriyordu. Bu nedenle, bu plan üst düzey yetkililer tarafından "insancıl" olarak kabul edildi.

Çerkes halkının "boyun eğdirilmesi" ve "sonsuza kadar barışçıl hale getirilmesi" planı; Çerkesya'nın ele geçirilmesinden ( "alınması", "temizlenmesi", Çerkeslerin "gönüllü" sınır dışı edilmesi, "yerinden edilmesi" ve Türkiye'ye veya Kuban'daki dar bir şeride "kendi istekleri ile" yerleştirilmesinden ), anavatanlarına dönme fırsatı verilmemesinden ve bu toprakların Rus illerinden gelen göçmenler tarafından yoğun bir şekilde doldurulmasından oluşuyordu. 

Evdokimov, "... sadece stanitsa yerleşimi sonunda düşman nüfusunu bu şeritten çıkarabiliriz. Tahkimatlar ve diğer askeri yöntemlerle bunu başarmak çok zordur..." diyordu. (1)

Evdokimov'un "ünlü şeridi" haritada kırmızı ile işaretli. Bu "şerit", Abadzekh topraklarının %100'ünü, Ubıh ve Besleney topraklarının %100'ünü, Natukhay topraklarının %90'ını, Shapsugh ve Bjeduğ topraklarının yarısını ve Temirgoy'un çoğunu kapsıyor.

Rus hükümeti de sürgün edilen nüfusun büyüklüğünü çok iyi biliyordu. Milyutin şöyle yazıyor:

"... 864.000 desiyatinlik bir alan ( yaklaşık 8.000 km kare ). Plan, aile başına 5.5 desiyatin hesabıyla, 157.000 hane aileyi içeriyordu. Bu, hane başına 6 kişiye göre hesaplandığında 942 000 kişiye; hane başına 10 kişiye göre hesap edildiğinde ise 1.570.000 kişiye tekabül ediyordu".

Ama başka bir ilginç nokta daha var. Bu karar ne zaman alındı?

Çerkesler Khamketi'te, Rus Çarıyla görüşmede, topraklarında kalmak istediklerini, sürgüne ve topraklarında stanitsa inşa edilmesine karşı olduklarını dile getirdiler diye biliyoruz. 

Ancak kaynaklar aksini söylüyor. Alexander, 14, 15 ve 16 Eylül günlerini Maykop tahkimatında geçirdi. Belaya nehrinin ötesindeki keşiflere katıldı. Evdokimov ile birlikte. 

Bu durumda, Evdokimov, Çar'a planıyla ilgili raporu büyük olasılıkla 14 Eylül 1861'de, bir geceleme sırasında açıklamıştır. 

Bu görüşmenin sonunda (14-16 Eylül 1861) Rus Çarı, Çerkesya'nın Çerkeslerden tamamen "temizlenmesi", tüm Çerkesya'ya Rus halkının yerleştirilmesi planını kabul etti. 

Çar'ın 14 Eylül 1861'de üzerinde anlaştığı bu planın özü, Evdokimov tarafından iyi formule edilmişti: "Batı Kafkasya nüfusunun tamamen yerinden edilmesi ve yerine Rus nüfusunun yerleştirilmesi".

Yani, Çerkes temsilcileri ile toplantının yapıldığı Khamketi'ye, Rus Çarı, 17 Eylül gecesi gelmiş olmalı. Sözde "müzakereler" ise ertesi gün, 18 Eylül'de, gerçekleşti. 14 Eylül'de, nihai karar alındıktan sonra. 

Tarihten bir sayfa...

Kaynak: The Circassian Times

Çerkesya Hareketi Haber Merkezi