Kontes Uvarov’un Çerkeslerin Tarım Çalışmaları Üzerine Gözlemi

“Bu bölgede yaşayan Çerkesler çok uzun bir süre bölgenin tarımsal zenginliğini çok akıllıca yönettiler, dağlardaki açıklıkları derinlemesine işlediler ve sürekli baskınlara rağmen refah içinde yaşamayı, tarla ve bahçelere, sığırlara, arılara ve at sürülerine sahip olmayı başardılar. Bu zenginlik, gösterişli bir at, zengin silahlar ve zarif kıyafetler için yeterliydi.

"Artık her şey değişti: bölge fethedildi, Çerkesler tahliye edildi ve yeni yerleşimciler - Ruslar, Kazaklar, Rumlar - tarlaları terk ettiler, meyve bahçelerini yok ettiler, ormanları kestiler ve verimli bölgeye rağmen etrafta (aylak aylak çn.) dolaşıyorlar: fakir, çıplak ve kuzeydeki gibi sade.

"Köye vardığınızda birkaç bina, uçurum gibi bir arazi var; aynı zamanda ne bir parça et, ne bir tavuk, ne bir yumurta, ne bir parça ekmek, ne bir kavanoz süt, ne bir yulaf tanesi, ne bir tutam saman var. Orta ve kuzey illerimiz gibi burada da ekmek Ocak ayından sonra yetmiyor. Biz soruyoruz:

“Neden daha fazla ekmiyorsunuz?” Tek bir cevap var: “Yeterli güç yok”; hep aynı sebep: tembellik, dikkatsizlik ve aşırı cehalet.

Bu köylülere bakmak hem acı hem de sinir bozucu: Zorla hareket ediyorlar, zorla karşılık veriyorlar, utanç verici derecede kirliler... hepsi aşağılanmış, kemiksiz, kansız yaratıklar.”

Kontes P.S. Uvarov, 1886: