Ubıhlar: Bir Adıge Subetnik Topluluk

Çerkes etnosu, antik çağlardan beri, ortak bir kökende, dilde ve kültürde birleşmiş, birçok alt etnik gruba bölünmüştür.

19. yüzyılın ortalarına kadar, yani Çerkesya dünyanın siyasi haritasından silinmeden önce, Abadzekhler ( абадзехи ), Shapsughlar ( шапсуги ) ve Ubıkhlar ( убыхи ), kendi topraklarında "abadze-chyle" ( абадзэ-чылэ ) ortak sosyolojisi altında birleşmiş olarak yaşıyorlardı.

Kabardeyler ( кабардинцы ), Natukhaylar ( натухайцы ), Kemirgoylar ( кемиргои ), Hatukhaylar ( хатукаи ), Yajerukhaylar ( егерухаи ), Janeler ( жанэ ), Besleneyler ( бесленеи ), Bjeduğlar ( бжедуги ) ve Mahoshlar ( махоши ) ise "Adyge-Chyle" ( адыгэ-чылэ ) sosyolojisi altında birleşmişlerdi.

"Abadze-chyle" ve "Adyge-chyle" arasındaki fark, bazılarının yönetici bir aristokrasiye sahip olması, bazılarının ise buna sahip olmaması ve halkın demokratik ilkelere göre bir konsey ( Khase ) tarafından yönetilmesiydi.

Bu yazıda, diğer iki büyük Çerkes subetnik topluluğu: Abadzekhler ve Shapsuglar ile aynı kökene sahip olan ve birlikte "Aguchıps" ( агучипс ) - "Demir Ruhlar" - ( гъучIы: demir ve псэ: ruh ) adı verilen Ubıhlardan bahsedelim.

Diğer bir çok şeyin yanında, Ubıhlar bizim için ilginçtir; çünkü vatanlarının dağlık yapısı nedeniyle göreceli olarak tecrit altında ve bu nedenle gözle görülür bir dış etkiden yoksun olarak yaşarken, lehçelerini, aslında tüm Çerkes halklarının ( ve dillerinin çn ) kaynağına daha yakın bir yerde tutabildiler.

Ubıhların dilindeki arkaik özellikler, onu, uzun süre hem iç dönüşümlerden geçen hem de dış etkiler altında kalan, yakın akraba olduğu Abadzekhlerin ve Shapsughların lehçelerinden bile bir şekilde ayırdı.

Hollandalı Ubıh dili araştırmacısı Rick Smates şöyle yazıyor:

"Ubıhlar, ortak Çerkes dilinin dağılması sırasında ortaya çıkan Adiğe dilinin özel bir lehçesini konuşuyorlardı." [ Smeets Rieks, "Ubıh Çerkesleri Üzerine", 1986. ] Bu nedenle, Ubıh "dili", Pra-Adığe; yani orijinaline, atalarının diline en yakın olanıdır.

Bununla birlikte, bazı bilim adamları, Ubıhların dillerinin diğer Adığe lehçelerinden çok farklı olduğunu; bu dilin bir lehçe değil, Adığe dili ile akraba, ama ayrı bir dil olduğunu söylüyorlardı.

Ama, bu bilim adamlarının çoğunun Ubıh dilini hiç duymadıkları; duyanların ise Ubıh dilinin 3/4 oranında Adığe dili ile aynı olduğunu kabul etmek zorunda kaldıkları unutulmamalıdır. Paradoks burada.

Burada, genel olarak eski dillerin hepsinde, çoğu birbiri ile anlaşamayan çok sayıda lehçe olduğu gerçeğine dikkat çekmek gerekiyor. Örneğin, bazıları birbirinden çok farklı olan; farklı dillere benzeyen 32 lehçeye sahip olan İtalyanca. Veya birbirinden çok farklı 13 lehçeye sahip olan Arapça. Durum Almanca, Norveççe, İrlandaca, Çince, Sami vb. Dilleri için de benzerdir.

Yahudiler genellikle biri Hint-Avrupa dil ailesine, diğeri Sami dil ailesine ait olmak üzere iki dile sahiptir ( Yidiş ve İbranice). Ama bu, Yahudilerin kendilerini tek bir halk olarak görmelerini engellemez.

Elbette şu ya da bu ulusun etnik kökenini belirleyen anahtar faktör, kendi öz farkındalığı, öz bilincidir. Ve Ubıhlar, kendilerini yalnızca Çerkes, Adıge dünyası ile sıkı bir şekilde ilişkilendirdiler.

Ubıhları inceleyen bir yazar ve etnograf olan Lavrov L.I. ( Лавров Л. И. ) şöyle yazıyor: "Ubıhlar kendilerini Adığeler ve tüm soyluları da kendilerini Adığe toplumunun aristokrasisi olarak görüyorlardı." [ Лавров Л. И.,"Эпиграфические памятники Северного Кавказа". Ч. 2. М., 1968. С. 147-151 ].

Gerçekten de, Ubıh dili üzerine yoğun bir şekilde çalışan ve Ubıh anadilini konuşan bir kaç kişi ile iletişim kurup, sonunda benzersiz bir sözlük ( "Dictionnaire de la langue Oubykh" ) hazırlayan Norveçli dilbilimci ve araştırmacı Hans Vogt, şunları söylüyor:

"Bütün Ubıh folklörü, etnografik ve tarihi kaynakları Ubıhların, kendilerini Adığe halkının ve Adığe ülkesinin bir parçası olarak gördüklerini söylüyorlardı. Ubıhları Adığelerden, Ubıh vatanını da Adığe vatanından ayrı tutmuyorlardı. Aslında, Ubıhlar kendilerini, diğer Adığe alt etnik toplulukları gibi Adığelerin bir subetnosu olarak görüyorlardı. " ( Vogt H. "Dictionnaire de la Langue Oubykh avec Introduction Phonologique, Oslo, 1963 ).

Gördüğünüz gibi burada yorum yapmak bile gereksiz.

Ama Ubıhların Çerkeslerle ilişkilerinin ve bağlarının üzerine bir başka kanıtı da genetikleridir.

Yakın tarihlerde, Rusya Tıbbi Genetik Araştırma Merkezi, Rusya Bilimler Akademisi Genel Genetik Enstitüsü ve Kuban Devlet Tıp Üniversitesi'ni temsil eden bir grup bilim adamı, Türkiye'deki Çerkes diasporasından Ubıhlar üzerinde benzersiz bir genetik çalışma yaptılar. Aşağıda bu çalışmanın kısa bir özeti bulunmaktadır:

“Ubıh gen havuzunu ilk kez inceledik ve onların genetik portresini modern Y kromozom belirteçleri paneline dayanarak oluşturduk, çünkü uzun vadeli asimilasyon koşulları altında bu sistem, gen havuzunun en güvenilir şekilde yeniden yapılandırılmasını mümkün kılar. Genotipleme, 'ana' markör paneli ( 48 SNP belirteci) ve  haplogroup G2a'nın yeni alt dallarını içeren, genom çapında analizle tanımlanan Y-kromozomunun ( 11 SNP belirteci ) 'özel' bir panel kullanılarak gerçekleştirildi. Analizimiz Türkiye'deki Ubıh diasporasından 38 erkeği içeriyordu.

Tüm Ubıh gen havuzu iki büyük haplogrup tarafından tanımlanıyor: G2a ve R1a. 'Yakın Doğu' haplogrubu G2a Ubıhların tüm gen havuzunun yarısından fazlasını oluşturuyor. En çok görülen G2a-P303 ve onun içinde bir alt dal olan G2a-P303-8903699'nın sıklığı Ubıhların Adığe (Shapsugh ve Temirgoy ) gen havuzuna yakınlığını gösteriyor. Osetlerin karakteristiği olan G2a-P16, Ubıh gen havuzunun sadece dörtte birini oluşturuyordu.

Etik mesafeler ve haritalama, genetik açıdan Ubıhların Adığelere ( özellikle Kuban Şapsughlarına ) daha yakın; Abhazlara daha uzak olduklarını ( genetik olarak Adığelere olduğundan çok daha uzak ) gösteriyor.

Haplogroup G2'de 14 dal belirledik ve 11'inin frekansı ilk kez bilimsel dolaşıma giren 14 ilgili belirteci genotipledik. Karşılaştırma için, ekibimizin Kafkasya'nın diğer 19 popülasyonunda aynı 14 G2 belirtecinin frekansları hakkında elde ettiği verileri kullandık.

Ubıhlarda en sık görülen alt haplogroupun hem genetik uzaklıkları hem de haritalaması ( GRCh37 topluluğunun 8 903 699 pozisyonundaki YY1215 belirteci, Ubıh gen havuzunun % 50'si ), Ubıhlar ve Adıgeler arasında genetik bir benzerlik olduğunu ortaya çıkardı."

[ "Реконструкция генофонда убыхов Северного Кавказа", Балановская Е.В., Схаляхо Р.А., Кагазежева Ж.А., Запорожченко В.В., Урасин В.М., Агджоян А.Т., Кошель С.М., Почешхова Э.А., Балановский О.П.]

Kaynak: Алыги.RU

Çerkesya Hareketi Haber Merkezi