Üç Tepenin Öyküsü

Sararmış anız gibi, yaz ortasında ayçiçeği tarlaları ovayı kaplıyordu. Atının gür yelesinin rüzgar karşısında dolanmakta olduğunun farkında olmadan, atlının biri göz kararıyla Yecerukay köyüne daldı. Atlının hoş kokulardan başı dönüyordu, yeni biçilmiş ot ve çiçeklerin yaydığı hoş kokular ortalığı sarmıştı. Etrafına aldırmayan bir oğlan çocuğu yol kenarındaki kiraz ağacından kıpkırmızı kiraz dolu bir dalı koparmış evine girmekteydi. Yakıcı güneş altında kavrulmuş çocuklar oyuncak arabaları üzerinde koşuşturarak Laba Irmağı vadisine indiler, Laba’nın hızlı, berrak ve serin sularında serinlemek istiyorlardı. Böylesine sıradan bir köyde, ilgi çekecek tarihi bir olay yaşanmış, bir öykü kalmış olabilir mi? Yecerukar köylüleri uzunca bir süreden beri Set höyüklerinden haberdar bulunuyorlar…

Köye yakın bir yerde üç büyük höyük göze çarpıyor, bu höyükler üzerine çok sayıda değişik şeyler anlatlır. Anlatılardan, söylentilerden birine göre, Set höyükleri Nartlar döneminden geliyor. İki Set kardeş beceri ve yiğitlikleri ile göze çarpan, başkalarınca sevilen ve sayılan kişiler idiler. Bu iki Nart’ın göz bebekleri gibi korudukları ve sevdikleri bir kız kardeşleri de vardı. Usta demirci oldukları için, kız kardeşlerine altından yapılma bir araba hediye etmişlerdi. Araba bir sevgi nişanesi olmuştu.

Eski dönemlerde savaş Adıge yaşamının bir parçası olmuştu. Erkek, çocukluktan  başlanarak beden ve akıl yönünden savaşa hazır olacak biçimde yetiştirilirdi.

Günün birinde Set kardeşler, gelenek olduğu üzere savaşmak üzere evden ayrıldılar, ama sağ olarak geri dönemediler. Durumu anlayan kız kardeş, erkek giysi ve silahlarını kuşanıp kardeşlerinin öcünü almak üzere yola koyuldu. Kadın düşmandan yediği bir yara nedeniyle dünyasını değiştirdi. Set ailesi ikinci gün toprağa verildi, üzerlerine büyük bir toprak yığıldı, üç höyük oluştu. Set kardeşlerin kız kardeşi kendisine hediye edilen altın araba içinde defnedildi. 

Set höyükleri ve yakın çevresi uzun yıllar boyunca Adıgeler tarafından kutsal sayıldı, 1940’lı yıllara değin dua edilen bir yerdi.

Kadınların eşleri, erkek kardeşleri durmaksızın savaşlarda can veriyorlardı. Bu nedenle Adıge kadınları, Set kardeşlerin kız kardeşini örnek alır, dayanışma içinde, öç almak üzere erkek elbiseleri giyerek ve silah kuşanarak cenge giderlerdi. “Amazon” olarak adlandırılan Setenaye, Laşın, Nıvej, Badin ve Hursane gibi kadınlarımız bunlardandır.

Koşhable rayonunda iki orman arasındaki küçük Yecerukay köyünde bulunan  Set Höyüklerinin öyküsü folklorumuz içinde özel bir yer tutuyor.

Yenemıko Zar

Resim: Açık haber servisi

Adıge Mak, 6 Haziran 2022

Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız