DIĞAĞAZE ( Дыгъэгъазэ ) Çerkesya Gençliği

Çerkes halk takviminde 22 Aralık tarihine tekabül eden ve Dığağaze (Дыгъэгъазэ) adıyla anılan "gün dönümü ve kışa giriş" töreni Çerkeslerin en eski geleneklerinden biridir.

Dığağaze, Çerkes kültüründe çok önemli bir yere sahiptir. 22 Aralık kışın ilk günü kabul edilir ve milli bayram olarak kutlanır.

Dığağaze doğanın canlılığının sona erişi, uzun bir dinlenme ve sessizlik döneminin başlangıcı olarak kabul edilir.

Kutlamalarda Çerkesler kendi geleneksel inançlarını sembolize eden bir ağaç hazırlıyorlar. Ağacın alıç veya bol miktarda meyve veren yabani armut, elma ağacı gibi ağaçlardan olması önemlidir.

7 uğurlu bir rakam olarak görüldüğü için bu ağaç yedi yan dalı olan bir gövdeden oluşur. Her bir dala yıldızları sembolize eden bir mum yerleştirilerek süslenir ve en üst kısmına güneşi sembolize eden bir Çerkes peyniri asılır.

Mumlar, ailedeki en genç evli kadınlar tarafından yakılır. Bu durumda, kadın her zaman doğuya bakmalıdır. Evde evli kadın yoksa, o zaman en küçük kız mumları yakar.

Daha sonra, ağaç kutlamanın yapılacağı eve getirilir. Kutlama ritüeli, kutlamanın onuruna ailenin en yaşlı ve saygın üyesi Thamade tarafından bir dua ( huehuhu ) ile ilan edilir.

"Ди Тхьэ, Тхьэшхуэ!

Ди Тхьэ закъуэ!

Уафэри щlылъэри зезыгъакlуэ

Тыгъэшхуэ къызыбгъэдэкl

Щымыlэр хэзыгъахъуэу

Телъыджэр зи lэужь

Псори зыщыгугъыу

Зыми щымыгугъыж

Къэхъури зэлъэlуу

Зыми емылъэlуж

Ди Тхьэ!

Зы Тхьэ!

Тхьэшхуэ!

Щыlэ псори зытетыр Хабзэщ

Хабзэм тету дыгъэм зыкъегъазэ

Дыгъэм зыкъегъазэм

Махуэ къыдок1уэри

Махуэу къыдэкlуэм

Фlыгъуэр щlыгъуну

Дэрэжэгъуэ хуэтщlыну

Хуэтщlар бэгъуэну

Бэгъуам зыдэдужьыну

Тхьэшхуэу дыкъэзыгъэщlам жиlэ!"

"Tanrımız, Thaşxho!

Tek Tanrımız!

Yeri, göğü yaratan büyük Güneş'in sahibi,

Olmayanı olduran, herkesin güvendiği,

Kimseye muhtaç olmayan,

Herkesin yalvardığı, kimseye yalvarmayan,

Tanrımız, Tek Tanrı Thaşxho!

Var olan her şey Xabze üzerinedir.

Güneş döner, ardından gün doğar.

Doğan günle olsun iyilikler

Temenniler de bulunduğumuz güç'ün sahibi.

Verdiklerinin bizi güçlü kılması, bizi yaratan sana yalvarırız."

Kutlama sadece aile içerisinde yapılmaz. Sokaklarda ve köy gibi yerleşim yerlerinde dans eşliğinde büyük kutlamalar yapılır. Bu gecenin ritüel içkisi beyaz şaraptır (Санэху-sanehu).

Kutlamanın anlamı, insanların gelecekteki refahı için umutlarını yeni bir güneş döngüsünün başlangıcıyla ilişkilendirmesi ve Tha’ya bir önceki yılın nimetleri için şükran duyulmasıdır.

Dığağaze aynı zamanda aralık ayı demektir. Bu ayın bir özelliği de, her Çerkes ailesinin Çerkes Nart destanlarının en saygın kahramanlarından biri olan “Sosruko'nun gelişini” kutladığı bir zamandır.

Vatanda hala devam ettirilen bu eski Çerkes geleneği, diasporada kendisini tekrardan canlandıracak gençleri beklemekte.

Dığağaze bayramı her eve bereket, barış, mutluluk getirsin!

LIHUJIKO SİNEF - ÇERKESYA GENÇLİK, İZMİR

Kaynak : Beşto Yılmaz