ADIGE MAKH: ANADİLİNE DEĞER VERİYOR, MESLEĞİYLEDE ÖVÜNÜYOR

Yaşamda ne kadar değişiklik olursa olsun, geriye küçüklerin eğitimi ve yetiştirilmesi kalıyor. Şağundeko Anjele çocuk eğitiminde 18 yılını doldurdu. Pşıjhablede'de N 11 orta öğrenimde okurken, öğretmen olmaya karar vermişti. Orta öğrenimi bitirip Adigey Devlet Üniversitesi Adıge Dilbilim ve Kültür Fakültesi’ne gitti, 1997 de bitirdi. Küçüklüğünden beri imrendiği Çerkesçe öğretmenliğe, Maykop N 33 orta öğreniminde işe başladı. Mesleğine başladığı ilk günden beri Çerkesçe eğitim veriyor. “Birbirleriyle iyi ilişkiler içinde, açık yürekli olmaları, birbirlerini sevmelerini sağlamaya çalışıyorum. Üzücüde olsa Rusça küçüklerimize daha çekici geliyor. Ebeveynlere de çocuklarına da, kendilerini Çerkes sayıyorlarsa Çerkesçe bilmeleri gerektiğini söylüyoruz. Bilgiyle birlikte gelenek -göreneklerimizin güzelliklerini de katmanın derdindeyim. Öğretmenle, öğrenci arasında uyum olmalı yoksa söylediğini de, yaptırdığını da anlayamazlar.” diyor. Şağundeko Anjele anadiline değer vererek, mesleğini severek, övüncünü söyleterek çalışıyor. Ne kadar zorluk çeksede yaptığı işten pişman olmadı, yüksek aşamalara ulaşmaya çalışıyor.   Kaynak: ADIGE MAKH Özet Çeviri: ÇY-Haber Merkezi  

*****

  ЩыIэныгъэм сыд фэдэрэ зэхъокIыныгъэ фэхъу-ми, анахь шъхьаIэу къэнэжьырэр къыткIэхъу-хьэрэ ныбжьыкIэхэм япIун, ялэжьын ары. Ахэм щыIакIэм чIыпIэ гъэнэфагъэ щаубытынымкIэ кIэлэегъаджэм Iофышхо зэшIуехы. Гурыт еджапIэм шIэныгъэу цIыфым щызэригъэгъотырэм елъытыгъ ищыIэныгъэ гъогу зыфэдэщтыри. Шагъундэкъо Анжелэ кIэлэ­егъэджэ сэнэхьатым ишъыпкъэу зырылажьэрэр илъэс 18 хъугъэ. КIэлэеджакIохэм шIэны­гъэ зэраригъэгъотырэм дакIоу, щыIэныгъэм илъэныкъо пстэуми хэшIыкI афыряIэнэу егъа­сэх, ныбджэгъуныгъэм, зэкъош­ныгъэм уасэ фашIыным фещэх. Пщыжъхьаблэ дэт гурыт еджа­пIэу N 11-м Анжелэ джыри щеджэщтыгъ кIэлэегъэджэ сэнэхьатым ищыIэныгъэ гъогу рипхынэу зырехъухьэм. Янэу Гощпакъэ урысыбзэмрэ лите­ратурэмрэкIэ кIэлэегъаджэу Iоф зэришIэрэр IэубытыпIэ къыфэ­хъугъ. Урокым зызэрэфигъэхьазырырэм еплъэу щысы­щтыгъ, ехъуапсэщтыгъ. Ау иныдэлъфыбзэ сыдигъокIи нахь фэщагъэу щытыгъэти, адыгабзэм­кIэ кIэлэегъаджэ хъунэу тыриубытагъ. Гурыт еджапIэр къызеухым, Адыгэ къэралыгъо университетым Адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ ифакультет чIэхьагъ. 1997-рэ илъэсым ар къыухыгъ. ИцIыкIугъом зыкIэ­хъопсыщтыгъэ кIэлэегъэджэ сэнэхьатыр зэригъэгъоти Мые­къуапэ дэт ублэпIэ еджапIэу N 33-м Iоф щишIэнэу ригъэжьагъ. - Апэрэ мафэм къыщегъэ­жьагъэу адыгабзэмкIэ кIэлэ­егъаджэу Iоф сэшIэ, - еIо Анжелэ. - ШIэныгъэм игъусэу шэн-хэбзэ дахэхэр зэрахэслъхьащтхэм сыпылъ. Дэгъоу зэфыщытынхэм, агу зэIухыгъэ­ным, шIу зэрэзэрэлъэгъунхэм фэсэщэх. Гукъау нахь мышIэми, тиныбжьыкIэхэр урысыбзэм нахь дехьыхых, ясабыйхэри зэхахырэ бзэр ары зэрыгущыIэ­хэрэр. Ны-тыхэми ежь сабыйхэми ренэу ятэIо адыгэу залъы­тэжьымэ адыгабзэр зэрашIэн фаер. КIэлэеджакIохэр яныдэлъфыбзэ рыгушхонхэу егъэсэгъэнхэр, бзэм имэхьанэ, итарихъ ягъэ­шIэгъэныр, яныдэлъфыбзэ шIу ягъэлъэгъугъэныр ыкIи лъэпкъ зэгурыIоныгъэ ахэлъэу лIэужхэр пIугъэнхэр ары апэрэ пшъэрылъэу Анжелэ зыфигъэуцужьырэр. - ШIэныгъэ зэбгъэгъотыныр дэгъу, ау ар кIэлэеджакIохэм анэбгъэсыжьын умылъэкIымэ, узэджагъэри, зэбгъэшIагъэри хьаулый, - еIо тигущыIэгъу. - Ар къызгурыIуагъэу Iоф­шIэныр зезгъэжьагъэм къыщыублагъэу кIэлэеджакIохэм нахь ашIогъэшIэгъон лъэныкъохэм сынаIэ атесыдзагъ, екIолIэкIэ, шIыкIэ-амалхэм салъыхъузэ Iофым сыхэгъозагъ. Апэрэ ма­фэм къыщегъэжьагъэу лъэпкъ зэфэшъхьафхэр зыщеджэрэ еджа­пIэм сыщылэжьэнэу хъугъэ. «Адыгабзэр нэмыкI лъэпкъхэм ябгъэшIэн плъэкIыщтэп, адыгэ кIэлэцIыкIухэми зэгъэшIэгъуае къащэхъу» зэраIорэр тэрэзэп. Урокыр ашIогъэшIэгъон зы­хъукIэ, жьы къамыщэу ахэр къыодэIух. Лъэпкъ зэфэшъхьаф­хэм къахэкIыгъэ ныбжьыкIэу езгъаджэхэрэм адыгабзэр шIу зэрязгъэлъэгъущтым, ар нахь куоу зэрязгъэшIэщтым сыпылъ. Анжелэ иегъэджэн сыхьатхэр зэхищэхэ зыхъукIэ, кIэлэ­еджакIохэм ар нахь псынкIэ къызэрафэхъущтым къыпкъы­рэкIы. Нэрылъэгъу IэпыIэгъухэр, кроссвордхэр, ребусхэр, джэ­гукIэ зэфэшъхьафхэр егъэфедэх. - КIэлэегъаджэмрэ кIэлэ­еджакIохэмрэ азыфагу зэгуры­Iоныгъэ илъын фае, армырмэ, япIорэри ябгъашIэрэри апкъы­рыхьащтэп, - еIо тигущыIэгъу. - Нэбгырэ пэпчъ екIолIэкIэ гъэнэфагъэ къыфэбгъотын фае. Сиегъэджэн сыхьатхэм зафэзгъэхьазыры зыхъукIэ, бэрэ сыгу къэкIы адыгабзэр шIу сэзы­гъэлъэгъугъэу, сикIэлэегъэджа­гъэу Бзэджэжъыкъо Асыет. Ащ Iоф къызэрэддишIэщтыгъэр, гъэшIэгъонэу къызэрэт­фиIуа­тэщтыгъэр щысэтехыпIэ сфэ­хъугъ. Республикэм ыкIи районым ащызэхащэрэ егъэджэнхэм, семинархэм, зэнэкъокъухэм Анжелэ ренэу ахэлажьэ, ишIэ­ныгъэхэм зэрахигъэхъощтым пылъ. Адыгабзэ зэраригъашIэ­рэм нэмыкIэу, адыгэ ыкIи нэ­мыкI цIыф лъэпкъхэм яшэн-хаб­зэхэр къизыIотыкIырэ Iоф­тхьэбзэ зэфэшъхьафхэр ренэу егъэхьазырых. БэмышIэу «Адыгэ хьакIэщ» зыфиIорэр зэхищагъ. Адыгэхэм хьакIэм мэхьанэу ратырэр, шъхьэкIэ­фэ­ныгъэу фашIырэр, ижъыкIэ зэрэпэгъокIыщтыгъэхэр, тикультурэ ибаиныгъэ кIэлэеджакIохэм къагъэлъэгъуагъ, орэдхэр къа­Iуагъэх, къэшъуагъэх. Iоф­тхьаб­зэм я 4-рэ классым щеджэрэ кIэлэеджакIохэр ары хэлэжьагъэхэр. Анахь чанэу зы­къэ­зыгъэлъэгъуагъэхэм ащыщых Хьакъунэ Азидэ, Даур Дамир, Датхъужъ Альбинэ. Хабзэ зэрэхъугъэу, мыщ фэдэ Iофтхьаб­зэм еджапIэм щеджэхэрэр, кIэлэегъаджэхэр, ны-тыхэр къы­рагъэблагъэх. - ПIуныгъэ-гъэсэныгъэу кIэ­лэеджакIохэм яптыщтымкIэ уро­кыр лъызыгъэкIуатэу хъурэр внекласснэ IофшIэныр ары, - еIо Анжелэ. - Пчыхьэзэхахьэхэр ренэу зэхэтэщэх, лъэпкъ зэфэшъхьафэу тиеджапIэ ще­джэхэрэр ахэм фэчэфхэу, гухахъо хагъуатэу хэлажьэх. Сыд фэдэрэ внекласснэ IофшIэн зэхэсщагъэми, сщымыгъупшэу сынаIэ зытетыр зэкъошны­гъэр зэрэдгъэпытэщтыр, лъэпкъ зэфэшъхьафхэм ахэлъ шэн шIа­гъохэм кIэлэеджакIохэм анаIэ зэрэтырязгъэдзэщтыр ары. Лъэпкъ зэфэшъхьафхэм якультурэхэм ащызгъэгъозэнхэр, лъэпкъ хабзэхэр зэрэзэтекI­хэрэр, ахэм лъапсэу яIэхэр язгъэшIэнхэр, зэгурыIоныгъэм, зэкъошныгъэм ямэхьанэ къа­гурыIоу, ахэр агъэлъапIэу щы­тынхэр ары сиIофшIэнкIэ сипшъэрылъэу слъэгъурэр. Шагъундэкъо Анжелэ иныдэлъфыбзэ ыгъэлъапIэу, исэнэхьат рыгушхоу, ищытхъурэ идахэрэ аригъаIозэ Iоф ешIэ. Сыд фэдэ чIыпIэ къин ифагъэ­ми, къыхихыгъэ сэнэхьатым фыкIэ­гъожьыгъэу къыхэкIыгъэп, лъэгэ­пIэ инхэм зэранэсыщтым ар пылъ.   IатIыкъо Анет. Сурэтыр Iэшъынэ Аслъан тырихыгъ. АДЫГЭ МАКЪ