Çerkes=Adığe Tartışmaları Hakkında - Mehmet Ali KARDAN

Kuzey Kafkasya'da kim Çerkes kim değil biliniyor. Çerkesler Adığelerdir. Diğerleri de kendi isimleri, dilleri ve kültürleri ile yüz yıllardır komşu olarak yaşadılar, yaşamaya devam edeceklerdir.

Ben 27 yıldır Nalchık'ta yaşıyorum, burada bu konu ile ilgili bir sorun görmedim. Bütün halklar kimin kim olduğunu bilir ve kimse ötekine sen Çerkessin veya hepimiz biriz demiyor.

Turkiye'de sanıldığı gibi buradaki halkların gelenek görenekleri de aynı değil. Bu küçücük coğrafyada bunca bin yıldır halklar bir arada yaşadı, birbirlerini asimile etmeye çalışmadan genellikle barış içinde yaşadılar ve yasamak istiyorlar.

Türkiye'deki K. Kafkasyalılar hemen hemen aynı zaman dilimlerinde Osmanlı topraklarına gittikleri ve birbirlerine yakın yerlerde yerleştirildikleri için komşuluk ilişkileri daha güçlü oldu. İçerisine girdikleri yeni toplumun içinde aynı yerden gelme oldukları için, aynı kaderi paylaştıkları için bir birlerine daha çok yaklaştılar. Düğünleri, müzikleri, gelenekleri birbirine yaklaştı. 

Burada, bu milletlerin anavatanlarında bu kültürel benzerlik Türkiye'deki kadar değil. Her halk kendi geleneği ve dilini korudu ve korumaya çalışmakta. Dillerinin ve geleneklerinin farklılığı kimseyi rahatsız etmemektedir. Kimse de herhangi bir üst kimlik altında birleşelim diye uğraşmıyor. 

Zaten küçük bir coğrafyada bir çatı altında toplanalım diye uğraşsalardı, şimdiye kadar burada yasayan dillerin çoğu unutulur, en büyük olan nüfusun kullandığı dil herkesin dili olurdu. Diğer diller ve gelenekler unutulurdu. 

Atalarımızın binlerce yıldır birbirlerine saygı içinde yaşayıp her halkın kendi dil ve kültürünü geleceğe aktararak yasadıkları bu coğrafyayı Türkiye'de bir kısım kişilerin dediği gibi birleşik Kafkasya çatısı altında toplamaya çalışmak burada yasayan bütün farklı dil ve kültürlerin yok olmasını hızlandırmaktan başka hiç bir işe yaramayacaktır. 

Bugün K. Kafkasya'da yaşayan bütün halkların insanlarının ortak dili Rusça'dır. Eğer bugünün şartlarında bir birleşme olursa Adığe, Abaza, Asetin, Balkar, Karaçay, Lezgi, Lak, Tabasaran ve diğerleri hepsi anadillerini unutup topluca Rus diline asimile olacaklardır. 

Aynı şekilde Türkiye'de yaşayan K. Kafkasya halkları bir çatı altında toplanmada/kalmakta ısrar ederlerse hepsi topluca Türk diline asimile olup kendi dillerini ve geleneklerin unutacaklardır.

K. Kafkasya'da yaşayan halkların kendi dillerini ve geleneklerini yaşatabilecekleri federal cumhuriyetleri var zaten. Bana göre, burada yaşayan bizler burada yeni, farklı bir federal oluşum arayışına girmemiz hiç iyi bir şeye yaramaz. 

Bizim yapmamız gereken büyüklerimizin kurup bize bıraktıkları federal birlikteliği kendi çıkarlarımızı daha iyi koruyabilecek şekilde geliştirmeye çalışmaktır. Büyüklerimizin elde ettikleri kazanımları kaybetmeden daha ileri götürmeye çalışmak biz K. Kafkasyalılar için en iyisidir.

Türkiye'de yaşayan K. Kafkasyalıların çok büyük bir çoğunluğunun Çerkesler olduğunu hepimiz biliyoruz. Türkiye'ye gelen K. Kafkasyalıların hepsi aynı nedenlerle ve zamanlarda gitmedi. Bu halklar arasında yüzyılların getirdiği farklılıklar var.

İşte hepimizin istediği, bu birbirinden farklı olan dillerimizi ve geleneklerimizi korumak ve geleceğe aktarmak değil mi? 

O zaman hepimiz Çerkeslik veya K. Kafkasyalılık çatısı altında toplanmaya devam edersek şimdi gördüğümüz gibi ortak kullanım dili olan Türkce diğer dilleri asimile edecek ve kendi dilini konuşabilen K. Kafkasyalı kalmayacaktır çok yakın bir gelecekte. 

Orada yaşayan K. Kafkasyalıların hepsi kendi kültürel derneklerini kurdukları zaman o derneklerde sadece bir çeşit dil koruma ve geliştirme, bir çeşit kültür koruma ve geliştirme çalışmaları olacağından işler kolaylaşacaktır.

Turkiye'de yaşayan K. Kafkasya halklarının bireylerinin bir çoğunda evlilik yoluyla akrabalık ilişkileri olduğu da bir gerçek, özellikle Abaza ve Adığelerde bu akrabalık ilişkileri çok fazla. Diğer halklar arasında da var. Bu, K. Kafkasya'da da, Türkiye'de olduğu kadar değilse de, böyle. 

Bu halklar arasında akraba ailelerin olması o halkların farklı halklar olduğu gerçeğini değiştirmiyor. 

Abazalar ve Adığeler aynı kökten gelen kardeş halklardır, diğer K. Kafkasya halkları kardeş değil, komşu halklardır. 

Balkar, Karaçay, Nogay'lar aynı kökten gelen kardeş halklardır. Diğer K. Kafkasya halkları ile kardeş değil, komşu halklardır. 

Aynı şekilde, Çeçenlerle İnguşlar da kardeş halklar, diğerleri ile komşu halktır.

Turkiye'deki ve K. Kafkasya'daki halkların birbiriyle iyi komşuluk ilişkileriyle hepsinin kendi varlıklarını kendileri korumaya ve geliştirmeye çalışmaları en güzelidir. 

Bir arada iyi komşu olarak yaşarsak hepimiz milli değerlerimizi koruruz. Birlik olmaya çalışırsak, hepimiz yok olup şimdiye kadar olmayan bambaşka bir millet oluruz.