Çerkes Aktivistler Adıgey''de ki 'Adıge Xase' Seçimlerini Eleştirdiler

Kavkaz Uzel’in düşüncelerini sorduğu Çerkes aktivistlere göre "Adıge Xase - Çerkes Konseyi"  seçimi için delege listeleri yetkililer tarafından oluşturuldu, yani Xase konseyi yönetim kadrosu muhalif insanları içermiyor.

Aralık 2015'te Adam Bogus, Adıge Xase'nin Adıgey şubesinin başkanlığından istifa etmesini, yetkililerin “sistematik baskısı” olarak dile getirmişti. Adıgey Adıge Xase’sinin başkanı Tlemeşok Ramazan seçildi. Ocak 2017'de Tlemeşok, üç yıllık bir süre için Adıgey Adıge Xase’nin başına yeniden seçildi.-

Ve yine 25 Ocak'ta Maykop'ta yapılan Adıge Xase - Çerkes Parlamentosu XX. kongresinde Ramazan Tlemeşok, başkanlık görevine oy çokluğu ile yeniden seçildi.

Xase’nin eski başkanı Adem Bogusa göre mevcut Adıge Xase’nin 80'lerin sonlarında yaratılan hareketle hiçbir ilgisi yok.

“Bu hareketin bir parçasıydım faydalı bir şeyler yapmaya çalıştım. Tüm  Rusya Federasyonu halklarının benzersizliğinin geleneklerinin, kültürünün, insanların manevi niteliklerinin korunması tüm Rusya’nın bir görevi olarak düşündüm. Ancak Xase bu tarz konularla meşgul değil” dedi Bogus Adam.

Xase tüzüğünün temel noktalarının yerine getirilmediğini ve Çerkes aktivistlerin de hareket konseyinin oluşumunu etkilemesinin bir yolunun olmadığını da ekliyor Bogus Adam.

“Son kongrenin delegeleri belediye yetkilileri tarafından oluşturuldu. Ancak belediye başkanları sivil toplum kuruluşlarının üyesi olamazlar. Yani bu hareket ile ilgisi olmayan bir halk heyetinden oluşan bir kongre oldu” dedi Bogus.

Bogus, tüzüğe aykırı olarak toplumsal hareketin cumhuriyet yerleşimlerinde olan bölgesel birimlerin ve birincil örgütlerin var olmadığını kaydetti. Tüm bunları düzeltmenin gerekli olduğu tavsiyesi üzerine bir soru yönelttiğini, aksi takdirde, kamu dernekleri yasasına göre, örgüt bölgesel bir toplumsal hareket statüsüne sahip olamaycağını, çünkü sadece Koşhable bölgesinde alt birim var olduğunu dile getirdi.

Adem Bogus’a göre tüzük uyarınca Xase kongresine delege seçmesi gereken bu alt bölgesel birimlerin üyeleridir ve yasal olarak seçilen delegelerin meclis üyelerini seçme hakkı vardır.

Ayrıca, diaspora ile çalışma konusunda tüzüğe uyulmadığını kaydetti. “Çok büyük bir diasporamız var, halkımızın %80’ni diasporada yaşıyor. Bu sorunu gündeme getirmeye çalıştık, Kabardey yöresinde ki Çerkes aktivistleri Başsavcılığa ve Rusya İçişleri Bakanlığı'na yabancı ülkelerde yaşayan Çerkesleri 99 sayılı Federal yasanın tanımına giren Rus vatandaşları olarak tanıma isteği ile başvurduklarında bu konuyu gündeme getirmeye çalıştık"Rusya Federasyonu'nun yurt dışındaki vatandaşlarla ilgili devlet politikası üzerine". Adyge Xase'den bu temyizi desteklemesini istedik, ancak bu konu tartışmadan kaldırıldı" dedi .

Adıge Xase üyelerinden Neguç Şamsudin’e göre Tlemeşok, şuana kadar ki Adıge Xase başkanlarının ne en iyisi ne de en kötüsü. O hem güce hem de kısmen aktivistlere yakın bir figür.  Adam Bogus'un zamanından önce istifa etmesi nedeniyle Tlemeşok'un yarım dönem çalıştığını söyledi. Neguch, “Daha sonra ona güvenebileceğimize inanarak ona oy verdik. Bu sefer Bogus ve ben konseye girmedik, oy kullanamadık” dedi.

Şamsudin bunun sebebinin dile getirdiklerinde, Ramazan ve cumhuriyet yetkililerinin hoşnut olmadıkları ve dolayısıyla böyle bir durum yaşandığını ileri sürdü. O her zaman dil sorunlarını, kaybolmakta olan kimlik hakkında konuştuğunu ve bu yaşananların kendisini çok rahatsız ettiğini dile getirdi.

Kongrede, anadilini korumak, Adıge Xabze'nin küresel değişimler ışığında yeniden yapılandırılması hakkında konuştuklarını söyledi. 

“Son Çerkes Xase’sinin toplanması 200 yıl önce gerçekleşti, o andan itibaren“ Adıge Xabze ”değişmedi, ancak çevremizdeki yaşam kökten değişti. Günümüz koşullarında uygulaması zor xabzelerimizin yenilenmesi için çalışmalıyız. bu asla atanmış liderlerle olmayacak” dedi Şamsudin.

Yapılan seçim sonrası daha kötüsü için hiçbir şeyin değişmeyeceğini de dile getirdi. 

“Adıge Xase” ortak özelliklere sahip kişilerin var olduğu kapalı bir kulübe dönüştü. Kendilerini münhasıran temsil eden küçük bir grubumuz var. Bunlar eski yetkililer, memurlar ama  gerçek aktivistler değil,” dedi Neguch.

Krasnodar Bölgesi'ndeki Adıge Xase kamu kuruluşunun başkanı Asker Soht, Adıgey'deki Çerkes organizasyonunun geleneksel olarak çarpıcı bir özelliğe sahip olduğuna inanıyor: “orada liderlik geleneği yok.” Tlemeşok'u eleştiren de var destek olan da. Tabii ki, Adigey yetkilileri zafer içinde yıkanmak istiyor, eleştiriyi bir şekilde sınırlamak, ulusal örgütün yönetim organlarında daha mütevazı ve uzlaşmacı insanlar görmek istiyorlar. Bu anlaşılabilir bir durumdur. Ama Adıge Xase ‘’Adigey canlı bir organizma olarak kalır" – diyor Sokht.
 
 Sokht, Xase’nin  temel hedeflerinin değişemeyeceğinden ve Adıge Xase'nin kuruluşundan bu yana yaptığı her şeyin gündemde kalacağından emin.

Görüyorum ki çok yakında çok keskin ideolojik tartışmalar yaşanacak.Bazı Çerkes sivil toplum örgütleri ve aktivistlerin Çerkes milli hareketinin amaçlarının değişmesine bağlı olarak, başka yöne taşımaya çalışacaklar:Bu durum karşısında Adıge Xase’nin tutumu nasıl olacak?

Ayrıca diasporada yaşayan soydaşların ülkelerine geri getirilmesi artık devlet programı çerçevesinde yer aldığını, Çerkes aktivistlerin bunu 30 yıldır başarmaya çalıştıklarını, bu nedenle  Adıgey Adıge Xase'nin yurtdışından gelen soydaşların sorunuyla ilgileneceğini söyledi.

Adıgey Adıge Xase'in kurucularından Asfar Kuyek, kendisinin ve çalışma arkadaşlarının bugüne kadar güçlü bir şekilde ayakta kalan ulusal bir organizasyon oluşturduklarına inanıyor.

“Adıge Xase sosyo-politik bir hareket, ancak siyasi meseleleri etkilemek için gereken ağırlık ve güce sahip değil. Dile, gelenek göreneğe odaklanmamız ve daha derinden incelememiz gerekiyor” dedi Kuyek Asfar

Her yeni nesilde Çerkes dilinin giderek unutulduğunu kaydetti.’’Eğer benim çocuklarım küçüklüklerinden beri Çerkesçeyi iyi konuşuyorlarsa,torunum şimdi bir kaç kelime söyleyebilir. Bizim için önemli olan Çerkesçeyi geri kazandırmak.’’ dedi Kuyek.

Kuyek Tlemeşok'u Çerkes sosyal hareketine layık bir yönetici olarak görüyor. Ve ekliyor “Ramazan Tlemeşok albay, hayatı boyunca ulusal sorunlara düşkündü, ama apoletler altında yakından ilgilenemedi bu sorunlarla. Güvenlik güçleri ve yetkililerle anlaşması gerektiği açık. Adıgey Adıge Xase'nin yetkisi var, dinliyorlar, cumhuriyetin yaşamında aktif rol alıyor” diyor Kyuek Asfar.

Bununla birlikte birçok aktivist, Xase yönetim kurulu üyeliğine seçilemedi, bu muhalefet için ( yönetimi eleştirenler ) kötü bir durum.

Kaynak : Kavkaz-Uzel 

Çeviri : Çerkesya Hareketi Haber Merkezi