İNSANLIK İÇİN AYDINLIK YOL-ЦIыфлъэпкъымкIэ нэф лъэ

''Dünyayı aydınlatan güneş, yöneten ise bilimdir ''diyor Çerkes atasözü. Bilim ve eğitimin insanı nasıl yücelttiği, akılı ne kadar güçlendirdiği herkesçe bilinir. Çerkesler en eski tarihlerden beri iyi aklı  önemseyerek yaşaya gelmişlerdir. Akıllı, bilgi sahibi insan halkını korur, diğer halklar içinde öne çıkarır. Biz Çerkeslerden, zeka, bilim konusunda araştırma yapılmasını sağlayan yetkin insanlarımız çıktı. Onlar; arkeolog, etnograf, dil bilimci, şair, yazar, tarih araştırmacısı, mitolog, şarkı bestecisi, ressam, gazeteci vatanına canla başla hizmet eden insanlar. 8 şubat 1724’den beri bütün Rusya'da Bilim günü olarak kutlanıyor. Bu günün kutlanması, 1724’de Rusya'da bilim akademisinin kurulmasıyla başladı. İnsanlık için bilim güçlü bir ışık, büyük bir servettir. İnsanoğlu en eski yıllardan beri çeşitli bilim dallarını inceleyerek, onları içine sindirerek  yaşaya gelmiştir. Elde edilen başarılar da göz önündedir. Çerkesler, yaşamı iyi analiz ettiler ''okumayan kördür''. Eğitimin kötüsü bilimin fazlasının olmadığını iyi kavramışlardı. Günümüzde biz Çerkeslerin gurur duyduğumuz büyük bilim insanlarımız var; Aulhe Pshimafe, Chereshe Zeynab, Meretiko Mikhutare, Aulhe Malıch gibi. Büyük yazarlarımız; Chereshe Tembot, Hatko Ahmed, Tsey Ibrahime, Pereniko Murat, Kestene Dmitriy ve eski halk mitolojimiz ''Nartlar''ı toparlayıp, düzenleyen Hadeghal'e Asker. Usta çizimleriyle, yetenekli ve çalışkan, insanın ruhunu etkileyen ressam Meretiko Dolet. Böyle sanatçılara sahip olmaktan memnunuz. Bugün içimizde yaşayan bilgi ve zekalarıyla ulusumuza katkıda bulunan insanlarımızla övünüyoruz. Bilim insanlık için her zaman bir ışıktı öyle de devam ediyor. Bunun bilinciyle ‘Bilim Günü’ Rusya Federasyonu’nda içeriğiyle kutlanıyor. Dzeukoj Nuriyet   Kaynak: ADIGE MAK Çeviri. ÇH-Haber Merkezi ***** ЦIыфлъэпкъымкIэ нэф лъэ «Дунаир зыгъэнэфырэр тыгъэ, дунаир зэзыгъэзафэрэр шIэныгъ» еIо адыгэ гущыIэжъым. Гъэсэныгъэм, шIэныгъэм цIыфыр зэраIэтырэр, акъылыр зэрапсыхьэрэр хэткIи нафэ. Адыгэхэми мы чIым къызытехъуагъэхэм къыщыублагъэу акъы­лышIуагъэр кIагъэтхъэу, губзыгъагъэр ялъапIэу къахьы. Акъыл зиIэ цIыфым, шIэны­гъэшхо зыкъолъым лъэпкъыр къегъэгъунэ, къахегъэщы нэ­мыкI­хэм. Тэ, адыгэхэми, акъыл-шIэныгъэкIэ ухэзыгъэлъыхъухьанхэу цIыф гъэсэгъэшхо дэ­гъубэ къытхэкIыгъ. Ахэр — ар­хеологых, этнографых, бзэ­шIэ­ныгъэлэжьышхох, усакIох, тха­кIох, тарихълэжьых, тхыдэ­Iуатэх, орэдусых, сурэтышIых, журналистых — шIэныгъэр зы­пкъынэ-лынэмэ ахэткIухьагъэх, шIушIэгъабэр лъэпкъым ыкIи Хэгъэгум фэзылэжьыгъэх. Мэзаем и 8-р зэрэ Урысыеу наукэм и Мафэу илъэс къэс щыхагъэунэфыкIы. ШIэ­ныгъэхэмкIэ Урысые академиер загъэпсыгъэ 1724-рэ илъэ­сым къыщыублагъ мы мэфэкI иныр щыIэ зыхъугъэр. Дунаим тет цIыфлъэпкъымкIэ шIэныгъэр нэф лъэш дэд, гу­шъхьэгъомылэ ин. ШIэныгъэ ­зэфэшъхьафыбэр зэхифымэ, ыгъэунэшкIужьызэ, бэдэдэ шIа­гъэу цIыфыр игъашIэ къырэкIо, къыдэхъугъэри нэры­лъэгъу хэткIи. Адыгэхэми щыIэныгъэм хэлъ-хэсыр рашIыкIыпагъэу, «емы­джа­гъэр нэшъу» аIощтыгъ, гъэсэныгъэ лыерэ шIэныгъэ дэи­рэ зэрэщымыIэр дэгъоу къагу­ры­Iощтыгъ. Джырэ мафэхэм тэ, адыгэ­хэми, тызэрыгушхон шIэныгъэ­лэжьышхохэри — Аулъэ Пщымафэ, КIэрэщэ Зэйнаб, Мэрэ­тыкъо Мыхъутарэ, Аулъэ Малыч афэдэхэу, тхэкIошхохэр — КIэрэщэ Тембот, Хьаткъо Ахьмэд, Цэй Ибрахьимэ, Пэрэныкъо Мурат, Кэстэнэ Дмитрий ыкIи ижъырэ лъэпкъ эпосэу «Нартхэр» зыугъоижьи, зэхэзыфи, зэзыгъэзэфэжьыгъэу ХьэдэгъэлIэ Аскэр, зитхыпхъэ IэпкIэ-лъапкIэхэр гум хапкIэрэ сурэтышI IэпэIасэу Мэрэтыкъо Долэт зэрэтиIэхэр тигуапэ. Непэ псаоу къытхэтхэу зи­шIэныгъэкIэ, зиакъылкIэ лъэпкъым етэхэрэр зафэу зэрэти­Iэхэми тегъэгушхо. ШIэныгъэр цIыфлъэпкъымкIэ нэфынэ лъэшэу сыдигъуи щытыгъ ыкIи къэ­нэжьы. Ар къагурыIоу мы мэ­фэкIыр Урысыеми, ащ исубъектхэми дахэу ащыхагъэунэ­фыкIы. Дзэукъожь Нуриет АДЫГЭ МАКЪ