OLİMPİYATLARIN UNUTULMUŞ HALKI: ÇERKESLER

OLİMPİYATLARIN UNUTULMUŞ HALKI!

CNN- Gelecek ay başlayacak Soçi Kış Olimpiyatlarının açılış günü yaklaştıkça, Olimpiyatlarla ilgili tartışmalar ve Rusya’nın insan hakları siciline, özellikle homeseksüellere karşı tutumuna, çevre politikasına, Volgrad’daki intihar eylemleri ile tekrar gündeme gelen Kafkasya ve anti terör politikalarına yönelik eleştiriler gün geçtikçe artıyor.

Olimpiyatları boykot çağrıları ve diğer uluslararası baskılar Rusya’yı, Hodorkovsky ve Pussy Riot müzik grubunun üyeleri gibi bazı önemli muhalifleri serbest bırakmaya zorladı.    Fakat bütün bu eleştirilerde ve tartışmalarda, Olimpiyatlarla ilgili en önemli sorunlardan biri biraz ihmal edildi: Soçi’nin yerli halkı olan Çerkesler meselesi.

Büyük çoğunluğu müslüman olan Çerkesler, binlerce yıl Soçi’nin yerli halkı idiler. Ama gittikçe genişleyen Rus İmparatorluğu, 19. yüzyılda, bu topraklara göz dikti ve büyük bir güç kullanarak ( Çerkesleri çn. ) yenilgiye uğrattı. Bu savaşta Rusya, yaklaşık olarak 1,5 milyon Çerkesi öldürdü ve bir o kadarını da, çoğunlukla Osmanlı İmparatorluğuna olmak üzere, sürgün etti. Bu sürgünlerin önemli bir bölümü yollarda açlıktan ve hastalıktan öldüler. Kabileler neredeyse bütünüyle yokoldular. Mesela Shapsughlar, 300 000’den 3000’e düştüler. En kanlı savaşlardan biri, Çerkeslere ;re “son direniş”, 1864 yılında Çerkesya’nın başkenti olan Soçi’de vuku buldu. Çerkesler, başlarına gelen bu felaketin modern çağın ilk soykırımı olduğunu iddaa ediyorlar. 

Kafkasya’da kalabilen, çok az sayıdaki, Çerkesler, hızla getirilen Rus yerleşimciler nedeniyle, kendi anavatanlarında azınlık haline geldiler. Sürgün edilenler ise güvenlik ve istikrar gibi nedenlerle bir ülkeden diğerine taşınmaya zorlandılar. Diaspora Çerkesleri kimliklerini, gelenek göreneklerini yaşatabilmek ve anavatan anılarını canlı tutabilmek için büyük engellerle karşı karşıya kaldılar.  

2014 Kış Olimpiyat Oyunlarının Soçi’de düzenlenmesine karar verilince, Çerkesler, “son kale” Soçi’nin düşmesinden tam 150 yıl sonra, atalarının mezarları üstünde düzenlenecek bu oyunların kendilerine hakaret anlamına geldiğini haykırmaya başladılar. Ve küresel bir protesto kampanyası başlattılar.  Çerkesler, Rusların, mesela geçen ay, kamuoyunda tanınmış ve saygın 8 Çerkes aktivisti gözaltına alarak kendilerine gözdağı vermek istediğini söylüyorlar.

Çerkesler, yalnızca Olimpiyat Oyunları için Soçi’nin seçilmiş olmasını değil; fakat Rusya’nın Çerkeslerin bu topraklarda yaşamış olduklarını tanımaya yanaşmamasını da kabul edilemez buluyorlar. Başkan Vladimir Putin, 2007 yılında, Uluslararası Olimpiyat Komitesine Soçi’yi önerdiği konuşmasında Soçi’de bir zamanlar Yunanlıların yaşadığını söylemiş, Çerkeslerden hiç bahsetmemişti. Burası önemli, çünkü Çerkesler o zamanlar sadece bu bölgede yaşamamış, ama Yunanlılarla yakın bağlar kurmuş ve eski Olimpiyat oyunlarına da katılmışlardı. Rusya’nın kendi yerli halklarına karşı bu kayıtsızlığı, Kanada’nın 2010 yılında Vancouver’da düzenlenen Olimpiyat Oyunlarında takındığı tavırdan farklı. Vancouver’da ilk kez, bölgenin yerli halkları olimpiyatlara resmen davet edilmiş ve oyunların her sürecine dahil edilmişlerdi.   Bir İnuit ( Eskimo çn ) simgesi, bir yerli sembolü, Olimpiyatların resmi logosu seçilmişti. Kanada hükümeti Olimpiyatların ziyaretçilerine yerlilerin kültürlerini ve tarihlerini anlatan merkezlere milyonlarca dolar destek verdi. Aynı şekilde, 2002 yılındaki Salt Lake City Olimpiyatlarında da bölgenin yerli halkları ön plana çıkarılmışlardı.

Rusya’nın Çerkesler meselesinde başarısız olmasına rağmen hala harekete geçmesi için zamanı var. Olimpiyatlarda protesto gösterileri düzenlenmesine izin vererek çok önemli bir adım attı. Protestocular, Çerkesler veya başkaları, dünya basınına özgürce düşüncelerini ifade edebilmeliler. Putin buna ek olarak, açılış konuşmasında Çerkesleri tanıyabilir ve bu sorun üzerine konuşabilir. Çerkeslerin ciddi ve samimi olarak tanınması, dünyaya Putin’in modern ve çok uluslu bir “yeni Rusya” vizyonunda samimi olduğunu gösterir.

Birleşik Devletler ( ABD çn ) ve Avusturalya geçmişte yaptıkları zulüm nedeniyle yerli halklarından resmen özür dilediler. Rusya da, Soçi Olimpiyatlarında pozitif bir adım atarak aynı yönde yol alabilir. Belki böyle bir jestin, Soçi’nin doğusundaki Çeçenya ve Dağıstan gibi umutsuz ve savaş durumunun hakim olduğu bölgeleri ile Kafkasya sorununun çözülmesine katkısı olur.

Soçi’de ve çevresinde 19. Yüzyılda öldürülen binlerce Çerkesi geri getirmek mümkün değil. Fakat Rusya’nın, ve hepimizin, yapabileceği onları hatırlamak ve onore etmek olabilir. Bunu yaparsak, yerli halkların 21. Yüzyılda önemli bir rol oynayacaklarını beyan etmiş olur, bütün bir halkın bir daha asla topyekün yokedilmeyeceğini garanti altına almış oluruz.  

Makale: Frankie Martin

Çev: Hatko Schamis