Пщэхэс псыкъефэхыр - Pşehes Şelalesi

Adıge toprağı şelaleler ülkesi de sayılıyor. Kesin olmasa da şelale sayısı 120 dolayında. 

En güzel ve en tanınmış şelalelerimiz arasında; Mıŝeko  kanyonu içinde saklı olan Rıfabğo ve Seĥrênıpe şelaleri turistlerin uğrak yerleri arasında. 

Ancak bunlardan farklı bir yapısı ve görünümü olan, güzelliği ile onlardan ayrılan Pşehês Şelalesi insanı çarpıyor. 

Pşehes şelalesi sadece Adıgey’de değil, Rusya’nın güneyindeki  şelalerden de daha uzun ve daha büyüktür ve Rusya’nın en büyük şelaleleri arasında yer alır.

Leğonaka (Lago Naki) Yaylasında Pşehes ile Fışt Dağı arasında yol alarak, hızlı akışlı ve yüksek ses çıkaran bir şelale halinde 160 metre yüksekten dökülür, yüksekliğinin 200 metre olduğunu söyleyenler de vardır. 

Bu büyük şelale Adıgey ile Kuban yöresi [Krasnodar Kray] sınırı yakınında. Her iki yöreden de şelaleye ulaşmak olanaklı. Adıgey yönünden gelen yol, Kafkas Doğa Koruma Alanı içinden geçiyor. “Dağ sırtı ötesinde, Karadeniz’e giden 30 güzergahı” kapsıyor. 

Doğa Koruma Alanından gelen ve Pşehes Şelalesine ulaşan yol şu sıralar turistlere kapalı, bu nedenle şelaleye, Kuban yöresinden varılabiliyor. Araba (otomobil) yolu seni doğruca şelalenin önüne götürür.

Hava durumu, Pşehes Şelalesi adına yaraşır biçimde, sis ve dumanla kaplı olarak karşınıza çıkıyor. Sis ve duman şelalenin güzelliğini düşürmüyor, daha da artırıyor.

Sular, iri ve dik kaya duvarını yarmış gibi, dik olarak, etrafına sular saçarak yukarıdan dökülüyor. Şelaleye yüzünüzü döndüğünüzde, bir yanda Pşehes Dağı, sağ tarafta da Leğonaka Yaylasındaki en yüksek dağ olan Fışt Dağı göğe yükselir gibi karşınızda beliriyor.

Bu yere, Pşehes Şelalesinin bulunduğu yere eskiden Adıgeler Çube (Цубэ) diyorlardı, bu yerde çok sayıda öküz (sığır) otlatıyorlardı. Hayvan otlatmak için eşi ve benzeri olmayan çok otlu bir yer. Irmak ve dereler boyunca uzanan güzel çayırları, meraları var, suları berrak ve kafa dinlendirilecek bir yöre. Bu yer Adıgeler açısından turistik bir yer değil, gümüş madeni çıkarılan bir yerdi. 

Turist rehberi Kunıpe Rüstem; "Burası eski Adıgelerin gümüş madeni sahası idi. Madenden silah ve gerekli eşyaları üretiyorlardı. Ancak Kafkas Savaşı sırasında dedelerimizin gümüş madeni tesislerini imha ettikleri anlatılır. Rus ordusunun yararlanmaması için bu yeri kullanılamaz hale getirmişlerdi. Bugün bu yerden akan ırmakların gümüş taşıdığı hala söylenir. İş edinen uğraşıp gümüş elde edebilir" diye anlattı.

Bugün yüksek ve dik dağ duvarından akan bir değil üç şelale bulunduğunu görebilirsiniz. Ana şelalenin her iki yanından daha küçük iki şelale dökülüyor; ancak bunları yağış sonrasında görebilirsiniz. Pşehes Şelalesi yılın her mevsiminde kişiyi büyülüyor, karşısında güzel sözler etme gereği duyuyor, şaşırıp kalıyorsunuz.

Kendinizi ünlü İsviçre dağlarında ve doğasında imiş gibi görüyorsunuz. Buna bizzat tanık olmak isteyenleri Pşehes Şelalesi bekliyor diyelim.

Ançoko İrin

Kaynak: Adıge Mak, 15 Temmuz 2022

Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız