SOÇİ'NİN KANLI TARİHİ, Carolyn Harris

2014 Kış Olimpiyat Oyunları, Uluslararası Olimpiyat Komitesi'nin 2014 için Soçi'yi seçtiği 2007 yılından beri her geçen gün biraz daha çamura batıyor. Şimdiye kadar yapılan harcamalar, başlangıçta belirlenen bütçenin 5 katı kadar artarak 52 milyar dolara ulaştı. Rus hükümetinin homoseksüel atletlerin güvenliğini garanti edeceğini açıklamış olmasına rağmen, 2010 Vancouver Kış Olimpiyatlarında olduğu gibi, homoseksüel sporculara ve katılımcılara bilgi ve destek verecek bir birim olmayacak.Bütün bu tartışmalar arasında Başkan Vladimir Putin'in Soçi'nin kanlı tarihine değinmemiş, küçümsemiş olması pek dikkat çekmedi. Fakat Soçi yalnızca ılıman iklimi ile mükemmel bir tatil kasabası değil. 19. Yüzyılın ortalarına kadar Soçi, Çerkesya Özerk Bölgesi'nin başkenti idi. Sembolik olarak Osmanlı idaresi altında ( bugünkü Türkiye ) görünüyordu. Osmanlı İmparatorluğu 1829 Edirne Anlaşması ile Karadeniz kıyılarının kuzeyini Rusya imparatorluğuna devrettiğinde Çerkesler ( Adıgeler olarak da bilinirler ) bu kararı tanımadılar ve onyıllarca sürecek kanlı bir savaş başladı. İngilizce konuşan dünya Çerkesleri müthiş savaşçılıkları ve güzel kızları ile romantize ediyordu. Fakat Rusya için, bağımsız Çerkes halkının stratejik olarak önemli Karadeniz kıyılarında yaşamaları bir güvenlik riski anlamına gelmekteydi. Çerkeslerin çoğu müslümandı ve Rusların ortodoks hiristiyan dinine geçmek istemiyorlardı. Çerkeslerin misafir ağırlama geleneklerine göre misafirler, hiçbir şey sormaksızın kabul edilir, ağırlanırlardı. Bu gelenek Rus ordusundan kaçanlar için bir sığınak haline gelmişti. Ancak Rus otoriteleri Çerkeslerle barışçıl bir ilişki kurmak istemiyor, evleri ve köyleri yakıp yıkarak Çerkesleri direnişe zorluyorlardı. 1857 yılında Çar II. Aleksandr, askeri bir taktisyen olarak öne çıkan Dmitri Milyutin'in Çerkesleri tarihi topraklarından sürgün etme önerisini onayladı. Milyutin, yerli nüfusun sürgün edilmesi ile yalnızca verimli toprakların kazanılmayacağını; fakat "bölgenin düşman unsurlardan da temizleneceğini" yazıyordu Çar'a yaptığı öneride. Çar Aleksandr, bazı açılardan ilerici bir yöneticiydi ve 1861 yılında köleliği kaldırmıştı; ama 1850 yılında Çeçen cephesinde savaşmış bir asker olarak komutanlarının Çerkes halkının güvenlik açısından bir risk oluşturduğu şeklindeki düşüncelerine katılıyordu. Milyutin 1861 yılında Savaş Bakanlığına atandı. Ve Çerkesler ile komşu Çeçen-İnguş halklarının hızla Ormalı İmparatorluğuna sürgün edilmesi harekatı 1864 yılında zirvesine ulaştı. Çerkesler İngiltere tarafından 1755 yılında "Nova Scotia"dan sürgün edilen "Acadian"ların ( bugünkü Kanada ile ABD'nin bir kısmında, Nova Scotia diye bilinen topraklarda yaşamış yerli halk. Wikipedia'da bu konuda daha geniş bilgi bulunabilir. ÇN ) başlarına gelene benzer durumlara muhattap oldular. Aileler bölündü, evler yıkıldı ve mal mülkleri ya yokedildi ya da hiç pahasına satıldı. 1864 yılında topraklarından sürülen Çerkeslerin yüzbinlercesi, Rusların bölgeyi mümkün olduğunca hızlı bir şekilde temizleme kararı ve Osmanlı İmparatorluğunun gelen sığınmacılara yardım etmekte yetersiz kalması nedeniyle öldü. Yaklaşık olarak 600 000 Çerkes, kendilerini Karadenizden taşıyan gemilerin aşırı yüklü oldukları için batmaları, açlık ve hastalık nedeniyle yollarda öldü. Direnen Çerkesler katledildiler. Soçi'de, 2014 Olimpiyat Oyunları boyunca kayak ve snowboard yarışlarının yapılacağı "Kızıl Tepe", böyle bir katliamın yaşandığı ve Rusların üzerinde "zafer" merasimi düzenledikleri bir yerdi. 2011 yılında Gürcüstan parlementosu, Çerkeslerin 1860'lı yıllarda Çarlık Rusyası orduları tarafından soykırımından geçirildikleri kararı aldı.Buna karşın, Rusya devlet başkanı Vladimir Putin, Olimpiyat oyunlarının hazırlıkları boyunca Rusya'nın Çerkeslere geçmişte yaptıklarını küçümser bir tavır aldı. Bu nedenle, vatanlarından sürülen Çerkeslerin Rusya dışında yaşayan torunları No Soçi 2014 Komitesi kurarak, uluslararası topluluğa Olimpiyatları boykot çağrısı yaptılar. ...olimpiyatlar, geçmişte bu topraklarda yaşanan insan hakları ihlallerine dikkat çekmek için önemli bir fırsattı. Tıpkı 2010 Vancouver Olimpiyatlarının Açılış Törenlerinde Kanada'nın yerli halklarının kültürünün sergilenmiş olması gibi, Soçi olimpiyat oyunları çerçevesinde Çerkeslerin bölgenin tarihindeki önemli yerleri anlatılabilirdi. Açılış törenlerine hala birkaç hafta ve Rusya'nın, olimpiyatları, bölgenin kanlı tarihi ile yüzleşme fırsatına dönüştürmesi için hala yeterince zaman var. Devam eden Çeçen ayaklanması ve son Vol;grad bombalamaları Rusya'nın Kafkas halkları ile ilişkilerinde sorunların olduğunun bir göstergesi. Rusya'nın Çerkeslerin 1864 yılında topraklarından sürgün edildiklerini ve öldürüldüklerini tanımaları tartışmalı oyunları bir uzlaşma sürecinin başlangıcına dönüştürebilir.   Carolyn Harris Toronto Üniversitesi'nde tarih bölümünde öğretim görevlisi ve royalhistorian.com blog yazarıdır.