Vatana Dönenler Günü, Vatana Dönenler ve Aslan Carım

"Her gidişin bir de dönüşü vardır" derler. Vatandan ayrılış uzun süren bir mücadelenin sonucunda olmuşsa bunun bir dönüşünün de olması doğaldır. Çerkes halkının vatandan ayrılışı ile birlikte  gündemine giren "vatana dönüş düşüncesi" günümüze kadar ulaşmıştır. 

Türkiyeli Çerkes şair Hüseyin Şem'i Tümer (1875-1962) bir şiirinde: 

Узщыщэм к1уи хэхьажь

Уилъэпкъымэ афэлажь

Умылажьэу сыд бгъотын

Чылэ пчэ1ум у1утын. 

"Kendinden olanlara git katıl,

Halkın için çalış,

Çalışmazsan ne bulursun,

El kapısında kalırsın".

Demek suretiyle vatana dönüşün önemine ilk dikkat çeken şairimiz olmuştur. 

1908 yılında İstanbul'da kurulan Çerkes Teavün Cemiyeti'nin o yıllarda devam etmekte olan vatandan göçlerin durdurulması, Çerkes halkının eğitilmesi için Çerkesya'ya öğretmenler gönderilmesi gibi önemli çalışmalarda bulunduğunu biliyoruz. 

Türkiyeli Çerkes aydını İzzet Aydemir 1965 yılında Kafkasya adlı dergisinde defaaten vatana dönüşten söz etmiştir. 

1970'li yıllarda şimdinin yaşlıları, o zamanın gençleri olan, Türkiye Çerkeslerinin tarihine DÖNÜŞÇÜLER olarak geçen grup diaspora tarihinde vatana dönüşü en etkili biçimde dile getirenler olmuştur. 

Çeşitli ülkelerde yaşayan Çerkesler birbirinden bağımsız ve habersiz olarak dönüş düşüncesini savunmuş, uygulamaya geçirebilmek için çaba göstermişlerdir. 

Suriyeli Çerkes aktivisti Nihat Bidanuk Türkiye Çerkeslerinin gündeminde dönüş yokken 60'lı yıllar ve öncesinde Suriye gençleri arasında vatana dönüşün tartışıldığını söylüyor. 

70'li yıllarda Sovyetler Birliğinde eğitim gören Ürdün ve Suriyeli Çerkes gençlerin üniversiteyi bitirdiklerinde Adıgey ve Kaberdey'de kalmış olmaları dönüş düşüncesinin bir sonucudur.

90'lı yıllarda Adıgeyli şarkıcı Yemij Nurbiy Türkiye ve Suriye'deki dönüş hareketlerinden bağımsız olarak "Mutlulukla Dönün Vatanınıza" adlı şarkısını söylemiştir. 

Dönüşün sanat ve edebiyata etkisi üzerine başkaca çok şey söyleyebiliriz.

Üç ayrı tarihi olay sonucunda vatana yoğun dönüşler olmuştur.

1. Sovyetler Birliğinin yıkılmasını takip eden 90'lı yıllarda yapılan dönüşler,

2. Yugoslavya iç savaşı esnasında yapılan dönüşler,

3. Suriye iç savası nedeniyle yapılan dönüşler.

Vatana dönmüş olanlar günümüzde Adıgey (Mıyekuape, Mafehabl, Penehes ), Kaberdey-Balkar ve Abhazya'da yaşamakta, çeşitli iş dallarında çalışarak yaşamlarını sürdürmektedir. 

Sağlıkta, sanatta, sporda başarı gösterenleri az değildir. Yaşadıkları Cumhuriyetlerin, şehirlerin, Çerkes toplumunun özgün anlamlı bir parçası olmayı başarabilmişlerdir. 

Vatanın kapıları 90'lı yıllardan günümüze vatana dönüş yapmak isteyenlere hiçbir zaman kapanmamıştır. Bazı güçlükler olmuşsa da azimli ve kararlı olan herkes bu güçlükleri aşmayı başarmıştır.

Çerkes Diasporası, vatana dönüş konusunda gerek devletçe sağlanmış imkanların, gerekse hayatın akışı içerisinde kendiliğinden doğmuş fırsatların çok azını değerlendirebilmiştir. 

Vatana dönüş hiçbir fert için tesadüfi olmamış, bilinçli bir seçimin sonucu olmuştur. Hangi şekil ve sebeple olursa olsun vatana dönen her fert birer Narttır.  

Dilini, kültürünü ,yaşamını bilmedikleri tarihi vatanlarına Nart kahramanları gibi gözü kapalı gidebilmeyi başarmışlardır. 

Vatana dönenler için devletçe kutlanan bir bayram gününun olması da dönenlerin vatanda yaratmış oldukları olumlu etkinin sonucudur. 

Bu bayram aynı zamanda vatanımızda yaşayanların dış ülkelerdeki soydaşlarının dönüşünden ne kadar memnun olduklarının bir göstergesidir. 

Adığe Cumhuriyeti'nin ilk başkanı Aslan Carım Çerkes dönüş hareketinin en önde gelen aktörlerinden biridir. Rus Kafkas savaşları sonucunda vatanını kaybetmiş Çerkeslerin yeniden vatanlarına dönebilmesini içten isteyen bir devlet adamı ve siyasetçidir. Krasnodar'da, Kuzey Kafkasya'da, Moskova'da saygın bir isimdir. 

Ýürüttüğü ulusal projelerde bölge liderlerinin ve Moskova'nın desteğini sağlamayı başarabilmiştir.

Onun görev döneminde Kosova Çerkesleri Rusya hükümetinin kararı ve yardımı ile vatanlarına döndürülmüştür. Mafehable köyü onun zamanında kurulmuş, vatana dönenlere ücretsiz arsa tahsisi yapılmıştır. 1 Ağustos vatana dönüş günü olarak onun görev döneminde kabul edilmiştir.

Adığe Cumhuriyeti Anayasasına koydurmuş olduğu 10ncu madde onu anlamak için yeterlidir. A.C. Anayasası'nın 10. maddesi şöyledir:

"Adığe Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu sınırları dışında kalan soydaşlarımızın, göçmen olarak yabancı ülkelerde yaşayan Adığelerin, hangi kökenden geldiğine bakılmaksızın burada doğmuş olanların ve onların fürularının eski topraklarına dönme hakkını kabul eder." 

Vatanlarından kopmuş, koparılmış Adığelerin tekrar ata topraklarına dönebilmesi için bu kadar güzel hizmetlerde bulunmuş olan saygıdeğer thamatemiz Aslan Carım'a vatana dönenler günü nedeniyle sağlıklı yaşlılık günleri diliyorum. 

Vatana dönenler günü Çerkes halkının geleceğini vatanında sürdürebilmesi adına en önemli günlerimizden biridir.

Herkese kutlu olsun. 

Адыгэ лъэпкъым зиужьыжьыным,зы хъужьынымк1э  анахь мэхьанэ ин зи1эмэ ащыщ зихэку къэзгъэзэжьыгъэхэм я мафэ.Мы мафэ дахэм пае зихэку уасэ фэзыш1ырэ пстэуми сафэгуш1о.Хэтрэ хэхэс адыги ихэку игъотыжьынэу сыфэлъа1о.

Къэдгъэзэжьын хэку къытфэзгъэнагъэхэм,мы мафэ дахэр къытфэзыгъэшъошъагъэхэм тафэраз ык1и шъопсэу ятэ1о.

Kaynak: Çetao İbrahim

Çerkesya Hareketi Haber Merkezi