YEVTIH ASYE, Adığe Ejderha Yeni Yılını Karşılamak Üzere Görkemli Bir Alıç Ağacı Hazırladı

Tanınmış sanatçı, AC halk ressamı Yevtıh Asye, her yıl yeni bir sanat yapıtıyla yeni yılı karşılıyor ve bu geleneğini sürdürüyor. Gelen Ejderha Yılını (*)  karşılamak üzere bronzdan (tunçtan) bir  alıç ağacı (хамшхунтIэ чъыг) hazırladı. Yapacağı ağacı düşünürken Adıge Yeni yılı işareti olarak alıç ağacı dalını buldu. Bu görkemli ağacı yapmak için bir kuyumcu titizliğiyle çalıştı, ağaca ulusunun tarihini yansıtan öğeler (şekiller) kattı, düşünce ve görüşünü ortaya koydu.

- İşte bu yapıtlarıma Hatti figürlerini işledim. En eski resimlerimden biri. Yedi köşeli yıldız İskitlerden ve Meotlardan daha eski bir dönemi anlatıyor. Heykelin kaidesi Haçemziyeli dedemin diktiği ćarśe (кIарцэ) ağacı odunundan. Bahçesinin köşeleri o ağaçla çevrilmişti. Bunları kuru birer odun olarak saklıyordum, aklıma geldi, ağacıma ekledim. Dedem artık yaşamıyor, ama onun elinin değdiği şeye ben de dokunabiliyorum. O eşyadan yedi alıç dalı çıkıyor. Eskiden Adıgeler o ağacı eve getirir, peynir asarlardı ya da peynirin üzerini bastırırlardı, her aile onu dilediği gibi kullanırdı. Ben bir gümüş işlemecisiyim, bu nedenle, dallarına asılı küçük zillerle süslenmiş bu küçük ve güzel alıç ağacını yaptım, - dedi Yevtıh Asye.  

Gümüş işçisinin yaptığı alıç ağacında göreceklerimiz arasında Ejderha Yılını (Блэгъожъым иилъэс) karşılamak üzere ürettiği yapıtlar da var. Bunların kökü çocukluk günlerimden kalma anılara dayanıyor: Ninesi Pako Kadırhan’ın anlattığı masal ve öykülerde değişik ve korkunç yaratıklar yer alıyordu. İlginç yan, ejderhayı korkulan bir yaratık olarak tanıtmayışı idi. Yapıtlarının korku yansıtmayışları bu nedenle olmalı. Bugün de tunç ve altın suyuna batırılmış, birbirine karşı parıldayan ejderhaları Altın Ev’de (Дышъэ Ордэунэ) sergiliyor.

- Bunları 12 yıl önce yaptım. En büyüğünü İskit-Meot dönemine ayırdım. Cegoko sopasının tepesindeki zil Meot dönemini çağrıştırıyor. Ejderhanın öbür elindeki riton (**). Yapıtların en küçüğünü, Maykop höyüğünden çıkarılanı ejderhanın avucunda imiş gibi gösterdim. Ejderha masallarda, öykülerde yer alıyor, bu nedenle gösterilmeleri fazlalık olmaz. Ninem bunları bana anlatırken çok küçüktüm, ama unutmamışım. Tanrı bilir bunları anlatırken neler düşünüyordu? Büyüyüp Nart destanını okumaya başladığımda  ninemin anlattıklarının hepsiyle destanda  karşılaştım, - diye bize anlattı Yevtıh Asye.  

Yeni yılı simgeleyen alıç ağacı yalnız olmayacak. Gümüş ustamız ona yeni bir arkadaş da buldu. Yeni yılın ilk günlerinde Altın Eve gelenler hepsini görecekler. Evin ikinci katına çıkan merdivenin iki yanı o yapıtlarla süslenmiş ve güzelleştirilmiş olacak.

Ançoko İrin.

Resimler: Olga Efimova 

(*) – K’emguyların Bleğoj dedikleri ejderhaya Şapsığ ve Vıbıhlar “Şegıble” diyorlar - hcy

(**) - hayvan başı verilmiş içki kabı. 

Adıge Mak, 28 Aralık 2023

Çeviren: Hapi Cevdet Yıldız