Ukrayna’nın Çerkesleri Rusya’ya Karşı Kışkırtma Çabaları Türkiye’deki Diasporayı Bölüyor.

Fehim TAŞTEKİN

Ukrayna'da Rusya'ya karşı bir Çerkes taburu kurulması çağrıları üzerine Çerkes diasporasında hararetli bir tartışma patlak verdi.

Ukrayna'nın Rusya'nın etnik halklarından destek elde etme ve onları Moskova'ya karşı kışkırtma çabaları , birçok kişinin bu hamleleri Rusya'ya karşı “yeni bir cephe açmaya yönelik Batı destekli bir girişim” olarak gördüğü  Türkiye'deki oldukça büyük Çerkes toplumunu ikiye böldü.

Rusya'nın çoğunluğu Müslüman olan Kuzey Kafkasya'daki Kabardey-Balkar cumhuriyetinde bulunan Uluslararası Çerkes Derneği, Kremlin'in sözcüsü gibi hareket ederken, bazı Çerkes sürgünler tehlikeye rağmen Ukrayna'yı desteklemeye istekli görünüyor .

Rusya'nın işgalinin ardından Ukrayna, 1990'larda ve 2000'lerin başında Rusya'ya karşı savaşan bağımsızlık yanlısı Çeçenlerden kolayca destek aldı. Sürgündeki Çeçen hükümetinin başı Akhmed Zakayev tarafından Mayıs ayında ilan edilen bir tabur da dahil olmak üzere birkaç Çeçen birimi Ukrayna için savaşırken , Çeçen Cumhuriyeti'nin başındaki Moskova yanlısı Ramzan Kadirov Rus işgalini desteklemek için birliklerle katkıda bulundu. . 

Ancak Çerkes desteği almak daha zor oldu. Rusya'nın Çerkesleri, Adıge, Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkes cumhuriyetlerinde yoğunlaşırken, çok daha büyük bir Çerkes nüfusu Rusya dışında yaşıyor - Çerkeslerin 19. yüzyılda Ruslarla en son savaştıkları zaman Kafkasya anavatanlarından toplu sürgünlerinin mirası.

Haziran ayında, Olexiy Goncharenko liderliğindeki bir grup Ukraynalı milletvekili, imparatorluk Rusya'sının 18. ve 19. yüzyıllardaki savaşlar sırasında Çerkeslere karşı  soykırım uyguladığını kabul etmesi için parlamentoya baskı yapmak üzere “Özgür bir Kafkasya İçin” adlı bir komite kurdu.

Ekim ayında Ukrayna Parlamentosu Çeçenya'nın bağımsızlığını tanırken, görünüşe göre Çerkeslerin hangi pozisyonu alacağına dair şüpheler nedeniyle Çerkes soykırımı taslağı henüz ele alınmadı. Goncharenko , Haziran ayında İstanbul'da düzenlenen uluslararası bir Çerkes konferansından hayal kırıklığıyla döndü ve bazı organizatörlerin itirazları nedeniyle toplantıda konuşma yapamadı. 

25 Kasım'da İstanbul'a dönen Goncharenko, diaspora ile temasa geçmek için konferansta konuşmasını destekleyen Çerkes Dernekleri Konfederasyonunu ziyaret etti  . Ziyareti hakkında tweet atarak, “Bu insanlar anavatanlarını Rus diktatörlüğünden özgür görmek istiyorlar . Çerkesler, Rusya'nın kendilerine karşı başlattığı soykırımı tüm dünyanın tanımasını, topraklarında yaşamayı hak ediyor. Rus İmparatorluğu yok edilmeli!”

Ayrı bir Facebook gönderisinde, “Çerkesler, ayağa kalkın ve özgürlüğünüz için savaşın. Ukrayna size elini uzatıyor ve bu mücadelede yanınızda olacaktır.”

Birkaç gün önce, Polonya'ya sığınan Kabardey-Balkarlı bir muhalif olan İbrahim Yağan , Ukrayna ordusunun yardımıyla “Özgür Çerkesya” için bir “seferberlik ve teknik destek merkezi” kurulduğunu duyurdu. “Çerkesleri Çerkes Gönüllüler Taburu oluşturmaya çağırıyorum. Bu tabur gelecekte Özgür Çerkesya'nın özgür ordusunun temellerini atacaktır” dedi. Çevrimiçi bir başvuru formu sundu ve bağış için de çağrıda bulundu.

Yagan ve Zakayev, Ekim ayında Kiev'de düzenlenen Kafkasya'nın “işgal altındaki halkları” forumunda konuşan çevrimiçi konuşmacılar arasındaydı.

Gönüllü çağrısı, Çerkesler arasında bunun hevesli gençleri tehlikeye atabileceği ve diasporanın anavatanla bağlarını zedeleyebileceği endişesini körükledi. 

Aralık ayının başında sosyal medyada dolaşan ve yaklaşık 600 kişi tarafından imzalanan bir dilekçe, "küresel güç mücadelesindeki aktörlerin [Çerkes] halkını vekalet savaşlarına çekme çabalarını yoğunlaştırmasını" kınadı . Geçmişte Gürcistan üzerinden Amerika Birleşik Devletleri” ve bugün Ukrayna ve Polonya'yı dahil etti. “Vekalet savaşlarından ve kışkırtıcılarından uzak durmalıyız. Savaş ve savaş söylemleri, halkımızın yok olma sürecini başlatabilecek ciddi riskler taşıyor ve hiçbir şekilde bir seçenek değil” uyarısında bulundu.

Bazıları açıklamayı Rusya'nın saldırganlığını meşrulaştırmakla eleştirdi.

50'den fazla grubun çatısı olan Ankara merkezli Kafkas Dernekleri Federasyonu, hem Rusya'nın Kuzey Kafkasya'dan orantısız asker toplamasını hem de Rusya'ya karşı gönüllü olma çağrısını kınadı. Ne bölge halklarının ne de diasporanın savaştan kazanacağı bir şey olmadığı konusunda uyardı. 

Ayrıca Uluslararası Çerkes Derneği'ni, Rusya'nın politikalarını aklamak ve Çerkesleri kutuplaştırmakla, hepsinin Rusya'nın yanında olduğunu iddia ederek ve savaş karşıtı aktivistleri hain olarak damgalamakla eleştirdi. 

Gürcistan, 2008 savaşında Rusya'ya karşı aldığı yenilginin ardından benzer şekilde Çerkes kartını oynamaya çalışmıştı. Tiflis , 2010 yılında Rusya'nın Kuzey Kafkas halklarına karşı “devam eden suçları” üzerine bir konferansa ev sahipliği yaptı ve ertesi yıl Rusya parlamentosu Çerkes soykırımını tanıdı . Ancak bu tür hareketler Çerkes diasporasında pek coşkuyla karşılanmadı, çünkü sadece Abhazya'nın Gürcistan'dan ayrılmasını desteklemişti, aynı zamanda Tiflis'in Çerkes davalarını kendi siyasi çıkarları için kullanması da cabası.

Ukrayna'nın çabaları, benzer nedenlerle Çerkes diasporasını meşgul etmekte başarısız olabilir. 

Ayrıca Rusya'nın Çeçenya'nın bağımsızlık mücadelesini acımasızca bastırması Çerkeslere acı dersler verdi. Çatışma, geleneksel Çerkes kültürünü hedef alan aşırılık yanlısı İslamcı hareketlerin doğuşu, Kuzey Kafkasya'da Rus gözetim faaliyetlerinin derinleşmesi ve sivil siyasetin ölümü gibi feci sonuçlara yol açtı. 

Böylece, Rusya ile bir çatışmaya karşı güçlü bir duygu ortaya çıktı. Yine de, tarihsel düşmanlıkların kalıcı izleri, bazı Çerkesleri Rusya'ya karşı hesap verecek bir maceraya sürükleyebilir.

Kaynak: www.al-monitor.com