Okuyucuya yarım asırlık yolculuk. Saaduly KANUKO

Dıgulıbgey Kültür Evi, Saaduly KANUKOV’un “Адэм и лъэужь” (“Babasının İzinde”) kitabının sunumuna ev sahipliği yaptı. İki ciltlik roman, yazarın korunmuş el yazması esas alınarak ilk kez yayımlandı.

İki etkileyici ciltten oluşan değerli kalıntı, fuayede sergilendi. Daktiloyla yazılan satırların üzerinde yer yer yazarın yaptığı düzenlemeler görülüyor. Taslak yarım yüzyıldır beklemedeydi; yazar roman üzerindeki çalışmalarını 1973'te tamamladı. Ciddi bir hastalık geçirmesi nedeniyle onun bitmiş romanı yayınlamasına ve başladığı bir romanı da tamamlamasına engel oldu.

Saadula Kanuko, Dıgulıbgey (Kızburun III) köyde doğdu ve yaşadı. Liseden sonra pedagoji okuluna girdi, ancak bir yıl sonra Şhogentsuk tarım teknik okuluna transfer oldu ve ardından kolektif çiftliğe gönderildi. Baksan bölgesi, kıdemli hayvancılık uzmanı oldu. Ancak kendini yaratıcılığa kaptırma arzusu onu Nalçik Pedagoji Enstitüsüne geri dönmeye sevk etti ve ardından 1949'da bölgede süreli yayınlar kurmak üzere Sovetsky bölgesine gönderildi. Orada düzenlediği “Komünizme Giden Yol” gazetesinin genel yayın yönetmeni oldu ancak üç yıl sonra iş yerini değiştirmek zorunda kaldı. S. Kanuko, ilk uzmanlık alanında çalıştığı Auşhiger kollektif çiftliğinin parti organizatörü olarak atandı.

Edebi söze olan sevgisi erkenden kendini gösterdi. Gençliğinde cumhuriyetçi gazetelerde yayınlanan şiirler yazdı. 60'lı yıllarda yazarın kısa düzyazısı «Ошхамахо» (Oşhamaho) dergisinde ve «Ленин гъуэгу» (Lenin Yolu) gazetesinde yayınlandı. Okuyucular, 70'li yıllarda KBASSR'de Çerkesçe Kabardey dilinde yayınlanan ve Moskova'da Rusçaya çevrilen «Ленинград къикIа хъыджэбз» (“Leningradlı Kız”) romanından Saadul Kanuko'yu hatırlayacaktır. Kitap, tüm Birlik çapında ün kazandı ve okuyuculardan sevgisini aldı. 2022 yılında “Leningradlı Kız” ( “Goryanka”, No. 17, 2022) iki dilde - Çerkesçe ve Rusça - yeniden yayınlandı. Tirajın tamamı okuyuculara ücretsiz bağışlandı. Yayıncı ve çevirmen Larisa MAREMKUL her iki yayının da editörü olarak çalıştı.

Saadula Kanuko'nun köylüleri salonda toplandı; aralarında onu iyi hatırlayanlar ve ailenin yaşlı üyelerinden hikayeler dinleyenler de vardı. Onun yabancılara karşı nezaketini, özellikle de okul çocuklarına ve öğrencilere karşı cömertliğini, zor zamanlarda arkadaş edinme ve destek olma yeteneğini hatırladılar.

Kabardey-Balkarlı yazarların şiirleri, Baksan şehrindeki ortaokul ve lise öğrencileri tarafından sahnede seslendirildi. Kitap, Kanuko ailesinin temsilcileri, bölge kültür dairesi başkanları, eğitim kurumları, öğretmenler ve öğrencileri ile kütüphane çalışanları tarafından güzel bir yolculuğa gönderildi. Toplantıya KBR Onur Sanatçısı yönetmen Marina Gumova başkanlık etti.

Hatukşokue Gazi Adıge Dili ve Edebiyatı Öğretmenleri Derneği'nin kurucu ortağı olan «Адыгэ псалъэ» gazetesinin bilim ve eğitim bölümü editörü Murat TABİŞ, yazarla sonsuza dek hafızasında kalan buluşmasını şöyle anlattı:

- Elbette birçok kişi Zayukovsky ortaokulunun ana dili öğretmeni Nurbiy JILYA'yı duymuştur. Onun sayesinde okumaya aşık olduk ve kitap bizim için çok değerli oldu. Bir gün Zafer Bayramı'nda öğretmen Saadula Kanuko'yu davet etti. Toplantıda farklı sınıflardan öğrenciler bir araya geldi, S. Kanuko bir şeyler anlattı ve soruları yanıtladı. O yıllarda neredeyse herkes “Leningradlı Kız”ı okumuştu ve birçok kişi karakterlerde kendisini veya aile üyelerini tanımış ve olayların kendi hayat hikayesinden alındığından emin olmuştu. Bu yüzden kitap bu kadar popüler oldu. Herkes tarafından kabul edildi ve kalbinde hissetti. Bu romanın özel bir estetiği var. Yazar bize Rus kızı Raya'nın gözünden kendimize bakma fırsatı verdi. Gerçek bir yazarla tanışmak başlı başına inanılmaz bir olaydı. Saaduly Kanuko'nun eserlerinden bahsederken yazarın sözünün bir ırmak gibi aktığını söylemek istiyorum. “Babanın İzinde” romanını okuyacak olanlar bunun ne anlama geldiğini anlayacaklardır. Bu çalışma tam bir sanatsal tuvaldir. Hikâyenin anlatıldığı dönem günümüzden çok uzak olsa da bu, şimdiki neslin bilmesi gereken bizim tarihimizdir. Modern gençlik o zamanın birçok gerçekliğini öğrenebilir. Bu hikaye anlatımının bir özelliğidir: Görünüşe göre yazar karşımızda oturuyor ve hikayeyi anlatıyor. Birinci şahıs ağzından anlatılan hikayeler en akılda kalıcı olanlardır.

Romanın kahramanları sıradan insanlardır. Yazar, bir aile, köy ve cumhuriyet örneğini kullanarak Ekim Devrimi olaylarını ve Kuzey Kafkasya'da Sovyet iktidarının oluşumunu canlı bir şekilde anlatıyor. Yaşlı neslin yeni gerçeklikleri kabul etmesi zordur; yetişkinler, içlerinde yer alan bilgi ve gelenekleri yeni inançlarla uzlaştırmaya çalışan iki kampa bölünmüştür. İnançlı bir devrimci Temir Yakhtanigov'un oğlu Tamita'nın hikayesinin ardından okuyucu empati kuracak ve merak edecek: Gerçek mutluluğu asla bulamayacak mı? Planlarını asla gerçekleştiremeyenler vardır; romandaki aşk çizgisi de kolay değildir. Hayaliniz için çabalayarak yol boyunca hem düşeceğinizi hem de kalkacağınızı gösteren tam bir hayat hikayesi. Yazarın üslubundan bahsederken, eserine aşina olanlar, dilin tüm zenginliği ve mecaziliğiyle alışılmadık derecede erişilebilir ve anlaşılır olduğunu oybirliğiyle belirtiyorlar.

Yazarın kitapları çocuklarının oğlu Roman ve kızı, şair, oyun yazarı, Goryanka gazetesi genel yayın yönetmeni Zarina KANUKO'nun inisiyatifiyle yayınlanıyor. S. Kanuko'nun tüm kitaplarının yayınlandığı M. ve V. Kotlyarov yayınevinden KBROO “Miras Olarak Bellek” kurucu ortağı Larisa Tlenkopaçe konuştu ve yazarın kızına şükranlarını sundu. Belgeden bir parçayı okudu: "Yazar Saaduly Kanuko'nun isminin ulusal kültürün ana akımına geri dönmesini nesillerin devamlılığının yeniden sağlanması sürecine bir katkı olarak görüyoruz."

Saaduly Kanuko'nun adı kendi cumhuriyetinde yeniden duyuldu. Milli edebiyat, cumhuriyet tarihinde ve okurların gönlünde yerini almaya layık değerli eserlerle zenginleştirildi. Çerkes-Adige dilinde yazılmış olması onun özel değeridir. Baksan İlçesi Merkez Kütüphane Sistemi Müdürü Radima Nagoy, okuyucuların özellikle kendi ana dillerinde yayın kabul etmekten mutluluk duyduklarını vurguladı. Onlara her zaman talep var.

İki ciltlik yeni kitap kütüphanelere, okullara ve herkese bağışlandı.

Liliana SHORDANOVA. Fotoğraf: Tamara Ardavova

Kaynak: Goryanka KBR