22 Aralık 1914: Binlerce Çerkes gencinin de hayatını kaybettiği Sarıkamış trajedisi

"Gelecek kuşaklara ibret olsun ki, biz, tüm millet, yanlış yaratılmış bir adamın arkasında kurtuluş aradığımız için feleğin dediği güne düştük..." ( Köprülülü Şerif İlden, Sarıkamış, s. 239 )

1877-1878’deki 93 Harbi, Osmanlı İmparatorluğu’nun yenilgisi ile sonuçlanınca Batum, savaş tazminatı olarak; Sarıkamış, Kars, Ardahan ve Artvin de Berlin Antlaşması ile Rusya’ya bırakılmıştı.

Bu nedenle yitirilen bu “yurt” topraklarını geri almak ve Türk Dünyası ile bütünleşmek amacıyla! Almanya’da yapılmış olan “Sarıkamış Harekât” planlarına 1914 yılında dönemin Başkomutan Vekili olan Enver Paşa’yı kazanmak zor olmadı.

Almanya için ise önemli olan, Almanya’nın doğusunda sürmekte olan Alman - Rus savaşında, Rusya’nın gücünün bölünmesi ve uzun vadede ise Osmanlı üzerinden Kafkas petrollerine hâkim olmaktı.

6 Aralık’ta Enver Paşa ve Otto von Feldmann, Yavuz Zırhlısına binerek Trabzon üzerinden Erzurum’a doğru yola çıktı. 13 Aralık’ta Köprüköy’e ulaştılar. Burada 3. Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa ile görüştüler. Enver Paşa ve Genelkurmay II. Başkanı Albay Hafız Hakkı Bey tarafından Alman Genelkurmay bünyesinde yapılan plana göre Ruslara süratle ve sürpriz bir darbe indirilecekti.

Ancak beklenenin aksine saldırı, Sarıkamış bozgunuyla son buldu.

Sarıkamış’a giremeyen Türk birlikleri 60 bin kayıp verdi ve 22 Aralık 1914’te başlayan savaş, 6 Ocak 1915 tarihinde geri çekilme emriyle son buldu. Tüm birliklerden sadece yüzde 10'u geri dönebildi.

Daha trajik olan ise, savaşa sürülen askerlerin yanlış hesap ve plan neticesinde Sarıkamış'ta soğuktan donarak ölmesiydi.

Bu askerlerden binlercesi Çerkes'ti.

"Şalvarı şaltak, eğeri kaltak,

ekende yok, dikende yok,

yemede ortak Osmanlı'' padişahının damadı Enver Paşa'yı, uyduruk Turan hayali ve şahsi emelleri uğruna, binlercesi Çerkes, 90 bin genci ölüme yolladığı, Sarıkamış'ta donarak feci şekilde ölmelerine ve/veya esir düşmelerine neden olduğu için unutmuyor; hayatını kaybeden genç askerleri rahmetle anıyoruz.

Çerkesya Hareketi Haber Merkezi