'Mutluluğun Ressamı' Abidin Dino, 7 Aralık 1993

Çağdaş Türkiye resim sanatının öncülerinden ve toplumcu gerçekçiliğin temsilcilerinden ressam, karikatürist, yazar ve yönetmen Abidin Dino 1913’te İstanbul’da dünyaya geldi. Çocukluğunu ailesiyle beraber Cenevre ve Fransa’da geçirdi.

1925’te Türkiye’ye döndükten sonra Robert Koleji’nde okudu. Abisi şair Arif Dino’nun teşvikiyle resim, yazarlık ve karikatüristlik üzerine kendisini yetiştirdi.

1930’lu yılların başında yazıları ve çizimleri çeşitli dergilerde yayımlandı. Nazım Hikmet’in "Sesini Kaybeden Şehir" ve "Bir Ölü Evi" kitaplarının kapağını çizdi. D Grubu adlı sanat grubunun kurucuları arasında yer aldı.

1933’te Türkiye’ye "Türkiye’nin Kalbi Ankara" belgesel filmini çekmek üzere gelen Sovyet yönetmen Sergey Yutkeviç, resimlerini beğendiği Abidin Dino’yu eğitim için SSCB’ye davet etti. 1934’te sinema eğitimi için gittiği Leningrad’ta Sergei Eisenstein ve Yutkeviç gibi isimlerin yanında çalıştı; makyaj, dekor, senaryo ve rejisörlük üzerine kapsamlı bir eğitim aldı. Toplumcu gerçekçi sosyalist akımın pratik altyapısını da burada pekiştirmiş oldu. Dino, 2. Dünya Savaşı arefesinde, 1937’de buradan ayrılmak zorunda kaldı.

1938’de çıkarılan S.E.S ( Sanat, Edebiyat, Sosyoloji) Dergisi’ne katkıda bulundu, pek çok dergi için yazdı. Yazılarında faşizme karşı mücadele çağrıları yaptı.

Daha sonra Londra’ya gitti, orada bir süre kaldıktan sonra, Paris’e yerleşti. Burada Pablo Picasso, Gertrude Stein, Tristan Tzara gibi isimlerle dost oldu. İspanya İç Savaşı’na Cumhuriyetçilerin tarafında katılmak üzere başvuru yaptı, ancak kabul edilmedi.

1939’da Türkiye’ye döndü. 1941’de liman çevresindeki balıkçıların konu alan sergiyle Yeniler Grubu’nu duyurmuş oldu. Abidin Dino resimlerinde Anadolu insanını, yoksulluğu, geri kalmışlığı, işçiyi, köylüyü açık ve özgün bir şekilde işlemeye başladı.

Toplumcu sanatın gerçekçiliğini koruyup özgünlüğünü yitirmeden evrenselliğe ulaşacağını savundu.

Savaşın sürdüğü bu yıllarda, sosyalistlere yapılan baskılar da devam ediyordu. Liman Sergisi ile ilk sürgünü Çorum sonra Adana oldu. Buradayken yazdığı "Kel" isimli oyunu toplatıldı. Çukurovalı pamuk işçilerini konu alan resimler çizdi.

1952’de yurtdışı yasağının kalkmasıyla Paris’e döndü. Fransa, ABD, Cezayir gibi ülkelerde sergi açtı. New York Dünya Sanat Dergisi danışmanlığı yaptı. "Gol" isimli belgesel filmiyle yönetmen Robert Joseph Flaherty anısına verilen ödülün sahibi oldu.

1968 öğrenci olaylarına, Paris sokaklarında yürüyüşlere katıldı, isyanın resimlerini çizdi.

1979’da Fransız Plastik Sanatlar Birliği’nin Onursal Başkanı seçildi. Fransız Kültür Bakanlığı Sanat ve Edebiyat Altın Şövalye Nişanı’yla ödüllendirildi. Paris Türk Ekolü pentür sanatçılarındandı.

Abidin Dino’nun Türkiye’deki sergileri arasında "Eller, Parmaklar, Acılar, Acayipler, Tedirginler, Domatesler" ve "Bu Dünya Sergisi" var. El motifli heykeli 1993’te Maçka’ya yerleştirildi. Aynı sene, Abidin Dino’nun "Biçimden Öte" ve "Acıyı Çizmek" kitapları yayımlandı.

7 Aralık 1993’te tiroid kanseri nedeniyle Paris’te hayatını kaybetti. Cenazesi Aşiyan Mezarlığı’na getirildi.

Nazım Hikmet "Saman Sarısı" şiirinde kendisine şöyle seslenir:

"...Sen Mutluluğun Resmini Yapabilir misin Abidin

işin kolayına kaçmadan ama

gül yanaklı bebesini emziren melek yüzlü anneciğin resmini değil

ne de ak örtüde elmaların

ne de akvaryumda su kabarcıklarının arasında dolanan kırmızı balığınkini

sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin

1961 yazı ortalarında Küba’nın resmini yapabilir misin

çok şükür çok şükür bugünü de gördüm, ölsem de gam yemem gayrının

resmini yapabilir misin üstat

yazık yazık Havana’da bu sabah doğmak varmışın resmini yapabilir misin...

sen el resimleri yaparsın Abidin bizim ırgatların demircilerin ellerini

Kübalı balıkçı Nikolas’ın da elini yap karakalem

kooperatiften aldığı pırıl pırıl evinin duvarında okşamaya kavuşan ve

okşamayı bir daha yitirmeyecek Kübalı balıkçı Nikolas’ın elini

kocaman bir el

deniz kaplumbağası bir el

ferah bir duvarı okşayabildiğine inanamayan bir el

artık bütün sevinçlere inanan bir el

güneşli denizli kutsal bir el...

hürriyet sözcüğünü söylerken sulanıyor ağızları Kübalıların

bal kutusu bir

karpuzu kesiyorlarmış gibi

ve gözleri parlıyor erkeklerinin

ve kızlarının eziliyor içi dokununca dudakları hürriyet sözcüğüne

ve koca kişileri en tatlı anılarını çekip kuyudan yudum yudum içiyor

mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin

hürriyet sözcüğünün resmini ama yalansızının..."

Abidin Dino bu satırlara resimle değil “Mutluluğun Resmi” adlı bir şiirle cevap verir:

"...Davullar çalsa, zurnalar söyleseydi

Bağrımıza bassaydık seni Nazım,

Yapardım mutluluğun resmini

Başında delikanlı şapkan,

kolların sıvalı, kavgaya hazır

İşte o zaman Nazım,

Yapardım mutluluğun resmini

Buna da ne tuval yeterdi;

ne boya…"

Kaynak: Gazetemanifesto