Savaş, Rusça Konuşan Yahudi Toplumunu Derinden Böldü

Vladislav Davidzon ve Marina Sapritsky-Nahum, Haaretz gazetesine yazdıkları makalede, Ukrayna Savaşı’nın Rusça konuşan (Rusça-dilli) Yahudiler üzerindeki etkisini ele aldı:

"Rusya Devlet Başkanı Putin'in 24 Şubat 2022'de başlayan Ukrayna saldırısı, Rusya'yı dünyanın geri kalanından kopardı. Putin'in “kışkırtılmamış savaşı” ve ordusunun savaş suçları dünya çapında Rusya karşıtı duyguları alevlediği için Rusya artık bir parya devlet konumunda. Kremlin'in kendisine karşı organize bir "Rus fobisi" kampanyası başlatıldığı yolundaki iddiaları ise ironik olmanın da ötesinde… İşgal, Rusya içinde ve dünya çapında Rusça konuşan diasporalarda da kargaşaya neden oldu.

Yurtdışında yaşayan birçok Rus vatandaşı, kendi adlarına başlatılan bir savaştan dolayı öfke, utanç ve suçluluk hissediyor. Yurtdışındaki birçok Rus'un Putin'in eylemlerini destekleyen diaspora üyelerine karşı duyduğu düşmanlık, Rusya’da yaşayan ve genellikle çok daha zor seçimler yapmak zorunda kalanlara yönelik düşmanlıktan daha yoğun. 

Rusça konuşan diasporalarda bu işgal dolayısıyla yaşanan ve İsrail, Amerika Birleşik Devletleri ve Batı Avrupa'nın bazı bölgelerinde yoğunlaşan bu kırılmalar, Rusça konuşan ve milyonlarla ifade edilen Yahudi diasporasında da fark ediliyor.

Biz hem Rusya hem Amerikan vatandaşlarıyız… Batı'da büyümüş ve yaşayan Rusça konuşan Yahudileriz (Vladislav Kiev ve Paris, Marina Londra). Bugün hem Paris hem de Londra'daki Rus- Yahudi diasporalarında savaş konusundaki tutumları nedeniyle aşırı bir bölünmüşlüğe tanıklık ediyoruz. Sadece o değil, bu konuda kendi ailelerimiz ve arkadaş çevrelerimizde de eşi benzeri görülmemiş düzeyde bir bölünme var.

Aslında, Putin'in irredentizmi, sürgünlerin toplanmasını tetiklemek şöyle dursun, dünyadaki çok sayıda Rus topluluğunu parçaladı. Ancak yurtdışındaki Rus vatandaşlarının iç çatışmasını çerçeveleyen sadece savaştan yana veya savaşa karşı olma söylemi değil. Rusya ve Ukrayna'da tanıdıkları ve sevdikleri insanlarla olan kişisel bağlantıları nedeniyle daha da bölünüyorlar.

Rus diasporasındaki görüşler geniş bir yelpazeye yayılıyor: Kremlin'i savunmaktan, NATO tehdidi ve Kiev'deki "Nazi" rejiminin söylemine desteğe ve savaşa kararlı bir şekilde karşı çıkmaya kadar. 

Ancak Putin karşıtı olanlardan bazıları da, suçun ABD'de olduğuna inanıyor. Diğerleri yaptırımların uygulanması konusunda hemfikir ancak yaptırımların sıradan insanlara zarar verdiğini kabul ediyor. Bu insanlar, Rusya'nın Sovyetler Birliği'nin yapay bir versiyonuna hızla kaymasından etkilenen aile üyeleri ve arkadaşlar için üzülüyorlar.

Batı'da Rusya karşıtı duygular büyürken, diasporadaki Ruslar da "Rusluğun" toptan reddedilmesiyle derinden acı çekiyor ve birçoğu Rus kimliğinin ve kültürünün boykot edilmesine karşı bir duruş sergiliyor.

Ani değişimleri ve parçalanmaları, hepimizi Rus olmanın ne demek olduğunu yeniden incelemeye ve Rus kültür dünyası ve Rus diliyle olan bağlantılarımızı yeniden tanımlamaya zorluyor. Diasporada, tek bir önemli faktörün (Ukrayna'daki Rus savaşına karşı tutumunuz) gerçek karakterinizi ortaya çıkardığı ve yurtdışında Rusça konuşan toplumda kabul edilebilir olup olmadığınızı belirlediği bir sosyal turnusol testi ortaya çıkıyor gibi.

Batı'da Rus karşıtı duygular büyürken, diasporadaki Ruslar da "Rusluğun" toptan reddedilmesi nedeniyle derinden acı çekiyor ve birçoğu Rus kimliğinin ve kültürünün boykot edilmesine karşı bir duruş sergiliyor.

Bütün bu dinamikleri kendi sosyal ve aile çevremizde bizzat gördük. Bazı arkadaşlarımız, Batı’nın yanlışlarına işaret ederek savaşın savunucusu bir tavır aldı. Rus vatandaşı olan bazı akrabalarımız ise savaş mağdurları için insani yardım organize ediyor.

Vladislav da dahil olmak üzere, kimileri protesto amacıyla Rus pasaportlarını yaktı. Bazıları Putin'in destekçileriyle bir araya gelmeyi reddediyor. Diğerleri, savaşın rahatsız edici görüntülerinin sahte olduğunu iddia ediyor. Marina, Odessa'daki gönüllü girişimleri için farkındalık ve fon sağlıyor. 

Marina, Berlin'deki Ukraynalı mültecilere yardım ederken, yakın zamanda San Francisco'da bir Rus restoranı açan kız kardeşi, World Central Kitchen'ı desteklemek için bir yardım yemeğine ev sahipliği yapıyor. Kız kardeşi, aynı zamanda sosyal medyada "Ukrayna'nın yanındayız" ve "Barışın yanındayız" etiketleriyle bir kampanya başlattı.

Tüm bunlara ek olarak, milyonlarca mültecinin Ukrayna'dan zorla göç ettirilmesi ve çok sayıda insanın daha baskıcı hale gelen bir Rusya'yı terk etmesiyle devam eden muazzam demografik değişiklikler de var. İronik olarak, Batılı hükümetlerin tarihteki en uyumlu yaptırım rejimini dayatması, Rus diasporasının kendisinin çok daha büyük hale gelmek üzere olduğunu gösteriyor. Bu gerçek, bu insanların savaş sona erdiğinde evlerine dönmek isteyen Ukraynalılara kıyasla daha uzun vadeli kalıcı olabileceği anlamına geliyor.

Rus Yahudi diasporasının savaş sonucunda nasıl büyüyeceğini yani Rusya’da kalıp kalmayacaklarını tahmin etmek için henüz çok erken ama büyüyecek. Eski Sovyetler Birliği (FSU) ve Doğu Avrupa'dan göçle ilgilenen İsrail hükümet dairesi Nativ'e göre, yaklaşık 12.000-13.000 Rus Yahudisi İsrail'e göç etmekle ilgilendiklerini ifade etti.

Rusya'dan ayrılanların çoğu ne zaman geri dönebileceklerini bilmiyorlar, ancak Rus devletinin öngörülemeyen politikalarına ve otoriter rejimine karşı bir güvence arıyorlar. Avrupa'da oturma hakları alsalar veya Geri Dönüş Yasası uyarınca İsrail'e göç etseler bile, kalıcı olarak göç etmeyecekler. Rus Yahudi gurbetçilerinin önümüzdeki yıllarda Avrupa devletleri ve İsrail arasında hareket etmeye devam etmelerini bekleyebiliriz.

Bu savaşa kadar, Batı'daki birçok Rusça konuşan Rus ve Ukraynalı Yahudi diasporaları arasındaki kültürel farklılıklar çok net değildi. Rusya’dan gelen Yahudiler, tarihsel olarak kimliklerinin önemli bir işareti olarak Rus dili ile özdeşleşmişlerdir ve çoğu hala öyle.

Yakın zamana kadar, bu dil bağı, coğrafi kökene bakılmaksızın küresel bir mezhebe bağlı olmayan Yahudilere kültür ve eğitim programları organize etmek, Rusça konuşan diaspora topluluklarını bir araya getirmek yeterliydi. 

Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşının ortaya çıkardığı yeni gerçeklik, Sovyet sonrası oluşan Yahudi diasporasındaki yardım yapılarını, ilişkilerini ve kurumlarını yeniden şekillendirecek. Oligarşik servetleri Putin'e bağlı olan zenginler, resmi bağışçıların kurul ve listelerinden çıkarılacak, birçok kişinin meşruiyeti sorgulanacak.

Savaşın etkileri, sinagog yaşamının sosyal dokusunu ve küresel Yahudi grupları ağını şimdiden etkilemeye başladı. Cemaat ve örgüt liderleri "Rus parasını almak" ve Rusya ile bağlarını sürdürmekle suçlanıyor. Bu oligarkların, Londra ve başka yerlerdeki Yahudi cemaatlerinin hayırsever çevrelerinden ayrılması, dünya çapında Rusça konuşan Yahudilerin kimliğini güçlendirmeyi amaçlayan ortaklıklarının altyapısını tehlikeye atacak.

1970'lerde az sayıda ve Perestroyka ve SSCB'nin çöküşünden sonra toplu halde göç eden Rusça konuşan Yahudiler kendilerini karşılayan daha büyük Yahudi topluluklarında profillerini, itibarlarını yükseltiyor, seslerini duyuruyorlardı. Rusça konuşan bazı Yahudi akademisyenler, eski Sovyet Yahudi küresel diasporasının “ulus-ötesi “Yahudi kimliğini, Amerikan Yahudileri ve diğerlerinin yolunu aydınlatabilecek bir deneyimin geleceği olarak görmüşlerdi.

Birçok Yahudi cemaati lideri, eski Sovyet-Yahudi dünyasına yapılan 30 yılı aşkın yatırımın artık onarılamayacak şekilde bozulduğundan endişe ediyor. Zengin Rus Yahudileri tarafından Yahudi kimliğini, kültürünü, tarihini ve eğitimini geliştirmenin yanı sıra topluluk liderlerini eğitmek ve dünya çapında antisemitizmle mücadele etmek için yaptığı yatırımlar şimdi dikkatle inceleniyor. (Bu girişimlerin bazıları Rusya'nın kendi anti-semitizmini hafife almakla eleştirilmiş olsa da…) 

Her birimizin henüz keşfedilmemiş bu bölgeyi müzakere etme seçeneği var. Dünyanın dört bir yanındaki Rusça konuşan eski Sovyet Yahudi diasporalarının aile ilişkilerini ve dostluklarını yeniden inşa etmeye başlamak için açık bir diyaloga ihtiyacı var.

Bu haritası çıkarılmamış yolda, yurtdışında yaşayan Rus liberallerinin, Rusya'da hayatta kalmaya çalışanlarla birlikte, Rus rejimine karşı ama Rus kültürü ve diliyle bağlantılı yeni bir "Rusluk" yolu açtığına dair umut var… Bu araçları savaşa karşı durmak, Ukrayna'ya desteklerini ifade etmek, kimliklerini savunmak ve Rusça konuşuyor olmaktan gurur duymak gibi güç silahları olarak kullanmak suretiyle…

Putin'in ve savaşının sadece Ukrayna'ya karşı olmadığını, "kendi ülkesinin büyük bir kısmına da karşı" olduğunu kanıtlamak için hapis cezasına çarptırılmaya hazır olan Rus vatandaşları, arkalarında müthiş bir Rus diasporasının olduğunu biliyorlar. Bu harekete destek vermek Rusça konuşan Yahudi topluluklarına kalmış.

Yurtdışındaki birçok Rus vatandaşı, Ukrayna'nın, Rusya'nın ve dünyanın geleceği ve sınır ötesi yakın akrabaları için üzülüyor ve Ukrayna savaşından aşırı endişe duyuyor. Rusça konuşan diasporalarda savaşın neden olduğu uçurum muhtemelen yıllarca sürecek ve hem uzun süreli hem de kapsamları ve yansımaları öngörülemeyen acı bölünmelere neden olacak."

YAZARLAR HAKKINDA BİLGİ

Vladislav Davidzon Rus-Amerikalı bir yazar, çevirmen ve eleştirmen aynı zamanda Tablet Dergisi’nin Avrupa kültür muhabiri. Özbekistan, Taşkent'te doğan Davidzon, Moskova ve New York'ta büyüdü; Fransa ve Ukrayna'da yaşıyor. "Odessa'dan Sevgilerle: Sovyet Sonrası Ukrayna'da Siyasi ve Edebi Denemeler" kitabının yazarı.

London School of Economics and Policial Science'ın Antropoloji Bölümü'nde misafir öğretim üyesi olan Marina Sapritsky-Nahum, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonraki Yahudi yaşamı, göç ve kentsel yaşam üzerine odaklanıyor ve Ukrayna'nın Odessa kentine odaklanıyor.

ArtıGerçek