Kafkas Dönemi

Rus yazar Leo Tolstoy'un adı Kuzey Kafkasya ile ayrılmaz bir şekilde bağlantılıdır. Cumhuriyetimizin topraklarını birkaç kez ziyaret etti, özellikle o dönemde Gürcistan Askeri Yolu'nun başladığı Ekaterinogradskaya köyünü ziyaret etti.

Bu yolu ilk kez Ekim 1851'de kardeşi Nikolai Tolstoy ile birlikte gezdi. Ekaterinogradskaya onlar üzerinde pek bir izlenim bırakmadı: o zamana kadar diğer Kazak köylerinden pek farklı değildi.

Aslında hikayesi oldukça ilginçti ama görünüşe göre Leo Tolstoy bu konuda hiçbir şey bilmiyordu. 

On sekizinci yüzyılın ikinci yarısında Kafkasya'da Mozdok'tan Azak Denizi'ne kadar uzanan kale ve tabyaların inşası başladı. Bu askeri tahkimat sistemine “Kafkas Hattı” adı verildi. Adını II.Catherine'nın onuruna verilen kale, Kabardey Jaeger Taburu askerleri tarafından Beştamak tabyasının bulunduğu yerde kuruldu. Tarihçilere göre kale nispeten küçüktü. Yakında yanında bir köyün inşasına başlandı. İmparatoriçenin emriyle Pugaçev isyanına katılan Volga Kazakları buraya sürgüne gönderildi. 

19 Eylül 1783'te Ekaterinogradskaya'nın kaderi dramatik bir şekilde değişti. Kuzey Kafkasya valisi olarak atanan Korgeneral Pavel Sergeevich Potemkin'in emriyle köy, şehir statüsü aldı. İki yıl sonra Ekaterinograd bir taşra şehri ve Kafkasya valiliğinin başkenti oldu. Dört yıl boyunca bu sıfatla görev yaptı. General Potemkin'in ayrılmasının ardından II.Catherine, Kafkasya bölgesinin yönetimini Astrahan'a devreden bir kararname yayınladı. Böylece Ekaterinograd bir ilçe kasabası haline geldi ve zamanla tekrar köye dönüştü.

On dokuzuncu yüzyılın ortalarına kadar, bugüne kadar ayakta kalan zafer takı üzerindeki yazıtın da gösterdiği gibi, Gürcistan Askeri Yolu'nun başladığı Yekaterinogradskaya'daydı. Bu sayede Griboyedov'dan Puşkin'e, Lermontov'dan Leo Tolstoy'a kadar birçok ünlü burayı ziyaret etti.

1851'de genç Kont Tolstoy hayatını kökten değiştirmeye karar verdi. Topçu subayı olan kardeşi Kafkasya'ya transfer edildi ve Lyovushka'yı kendisiyle birlikte gitmeye davet etti. Geleceğin yazarı bu teklifi coşkuyla kabul etti. Aslında çalışmalarının Kafkas döneminin başladığı yer burasıdır. Tolstoy, Yasnaya Polyana'dan ayrılmadan kısa bir süre önce başladığı ilk öyküsü "Çocukluk"u burada tamamladı. Yeni izlenimler, “Baskın”, “Odun Kesmek” adlı ilk öykülerin temelini oluşturdu ve yazarın daha sonraki “Kazaklar”, “Kafkas Tutsağı” ve “Hacı Murat” eserlerine de yansıdı.

Yazar Viktor Shklovsky'ye göre Lev Nikolaevich, Eylül 1851'i Starogladovskaya köyünde geçirdi. “Ava çıktım, Kazak kadınlarını kovaladım, içtim, yazdım, tercüme ettim, Grozni kalesine ve Eski Yurt'a gittim. Ancak hizmete karar vermek gerekiyordu. Nikolai Nikolaevich Tiflis'e gidiyordu; köyde yalnız kalmak üzücüydü. Kardeşler birlikte gittiler. Yol uzun - dağlar Şamil tarafından işgal edilmiş. Tiflis'e önce kuzeybatıya, Yekaterinogradskaya köyüne, sonra da Vladikavkaz, Daryal Boğazı, Çapraz Geçit yoluyla güneye gittik...”

Tolstoy'un Kafkasya'ya gelmeden önce bu konuda oldukça belirsiz fikirleri olduğu söylenmelidir. “Çocukluğumda ya da gençliğimin ilk yıllarında Marlinsky'yi okudum ve tabii ki zevkle. M.Yu'nun Kafkasya eserlerini de aynı zevkle okudum. Lermontov. Tolstoy notlarında şunu itiraf etti: Kafkasya hakkında bilgi edinmek için sahip olduğum kaynakların hepsi bunlar.

Alıcı bir kişi olarak yeni izlenimleri sünger gibi emdi. Tolstoy, Kafkasya'da "insanların ömürde yalnızca bir kez düşünme gücüne sahip olabileceği şekilde düşünmeye başladığını" yazdı.

Edebi ilk çıkışı, yazarın Pyatigorsk'taki kaplıcalarda bitirdiği "Çocukluk" hikayesiydi. Temmuz 1852'de Tolstoy onu Sovremennik'e gönderdi. Derginin editörü Nikolai Nekrasov hemen dikkatleri üzerine çekti. Ivan Turgenev'e yazdığı bir mektupta "bu yeni bir yetenek ve görünüşe göre güvenilir" dedi. Taslak aynı yılın Eylül ayında yayınlandı ve okuyucular ve eleştirmenler tarafından olumlu bir şekilde karşılandı.

"Çocukluk" üzerine yapılan çalışmalar kronolojik olarak Starogladovskaya'daki yaşamla, yazarın Tiflis'e gezisi ve hizmet yerine dönüşüyle örtüşüyor. Bu nedenle Yekaterinogradskaya'dan geçerken hikaye üzerinde çalışmaya devam ettiğini varsaymak mantıklıdır. Eğer bu doğruysa, cumhuriyetimiz aynı zamanda büyük Rus yazar Leo Nikolaevich Tolstoy'un oluşumunda da rol oynuyor.

Kafkasya'nın onun üzerinde büyük etkisi vardı. Burada Tolstoy, insan ruhunun gücü, kendi geleceği ve Kafkasya'nın karakteri üzerindeki etkisi hakkında gerçekten düşündü. Mart 1852'de günlüğüne "Eskisinden çok daha iyi olduğum düşüncesi bir şekilde ruhuma sızdı ve hatta inancım haline geldi" diye yazdı.

Birkaç ay sonra Tolstoy hastalık izni alıp kaplıcalara gitti. Pyatigorsk'tan pek hoşlanmadı. İlk olarak şehir komutanı Tolstoy'a öğrenci rütbesinin önemsizliğini hissettirdi. İkincisi, tatil yerinin hayatı yazar için ilgi çekici görünmüyordu. "Pyatigorsk'ta müzik, yürüyen insanlar ve tüm bu anlamsız derecede çekici nesneler hiçbir etki yaratmadı..." diye hatırladı. Ancak Kabardinskaya Slobodka'da kiraladığı Elbrus'a bakan bir evde çalışmak onun için kolay ve keyifliydi. Bir yıldan biraz fazla bir süre sonra Tolstoy tekrar Pyatigorsk'a döndü ve aynı yere yerleşti. “...Öğle yemeğinden önce “Ergenlik” yazın... bulvara kadar “Ergenlik” yazmaya devam edin. Kibirden sakının...", "Yarın Beshtau'da öğle yemeği yiyeceğim ve yazacağım, yazacağım..." - Lev Nikolaevich "tatil" günlerini tam olarak böyle planlamıştı.

1854'ün başında Tolstoy Kafkasya'dan ayrıldı. Birkaç yıl sonra şöyle yazacak: “Kafkasya'yı, 'ölümünden sonra' bir aşkla da olsa, ama güçlü bir aşkla sevmeye başlıyorum. Birbirine zıt iki şeyin olduğu bu vahşi toprak gerçekten çok güzel: Savaş ve özgürlük.” Ve birkaç yıl sonra günlüğünde şu yazı görünecek: "Ne öncesinde ne de sonrasında hiçbir zaman şu anki kadar düşünce düzeyine ulaşmadım." Tolstoy yaşlılığında biyografisini yedi aşamaya ayırmış ve Kafkas dilini belki de hayattaki en önemli dil olarak görmüştür.

Boris ELİZBAROV

Kaynak: KBR PRAVDA