KUTLAMA TÖRENİNİN TARİHİ - МЭФЭКIЗЭХАХЬЭМ ИТАРИХЪ

Güneşi karşılıyorlardı Yeni yılın ilk günü gün doğar doğmaz, köy thamatesi(Bilge kişi) insanları köy dışında yüksek bir yere çıkartıyor, yüzlerini doğuya çevirip güneşin doğuşunu bekliyorlardı. Thamate guruptan üç adım öne çıkıyor, arkasından birer adım gerisinde  iki yaşlı yanına duruyor, onlarında yanına bir genç erkekle bir genç kız katılıyor. Thamate ellerini kaldırıyor. Sağ elinde Bakhsıme(Klasik Çerkes içeceği), sol elinde ise peynirli, etli, meyveli üç haluj bulunuyor. Güneş doğar doğmaz Thamate duaya başlıyor. Yeni yıl duası О куп маф, зэ шъукъэдаIу!                                                       Ey güzel insanlar, bir dinleyin! ЩымыIэр къэзыгъэхъоу,                                                                                     Yoktan var eden, Къэхъурэр зэлъэIоу,                                                                                             Var olan yakarır, Дунэешхор тфэзыгъэдахэу,                                                                Dünyamızı güzelleştiren, ШIогъэшхохэр зытэу,                                                                                           Bereket dağıtan, Ытырэм кIэмы­шъугъужьырэ                                              Verdiğinden karşılık beklemeyen Ти Тхьэ лъапIэ                                                                                                                  Ulu tanrımız, ИлъэсыкIэ гъэбэжъу, гъэшэл                                                                               Bereketli bir yıla, Хъярэу тытыригъэхьанэу телъэIу.                                       Hayırla gitmeye dua ediyoruz.   Ошъо чапэр тиунэ чэоу,                                                                               Gökyüzü evimizin çiti, ЧIым ылъачIэ титIысыпIэу,                                                                Yeryüzü oturma yerimiz, Пщэхэр тикъош пэлъытэу,                                                                 Kardeşe eşdeğer bulutlar, Тигубгъо Iанэхэр тыгъашIоу,                                                    Değer verdiğimiz annelerimiz, Тихатэмэ гъажъор ащыбагъоу,                                                               Bahçelerimiz bereketli, Тазыфагу дэлъыр гулъытэу,                                                                     Aramızda duyarlılıkla, Тянэ—тятэхэр тлъытэхэу,                                                              Ana babalarımızı sayarak, ЩыIэкIэ дахэ Тхьэм къытет.                                                 Tanrı bize güzel bir yaşam versin. Ошъогъуагъом тимыгъэтхыоу,                                              Gök gürültüsü bizi ürkütmeden, Къэтхытхырэр типыйхэр арэу,                                                             Düşmanlarımız ürksün, Тиджэгу машIо хъопскIыхэр къыди­дзэу,           İnce alevler yükselsin Ocağımızdaki ateşte, Джэгъогъухэм агу щагъашIохэрэр тфэкъутэу   Düşmanlarımızın içindeki kini kırarak, Ежьхэм тшъхьац налъи афэмыгъэсысэу,            Onlar bir tel bile saçımızı oynatmasın, Уз бзаджэхэм тыгъуасэр ямашэу,                                       Dün mezarı olsun kötü hastaların, Тилъымэ тымышъэ папкIэу,                                                           Bir hamlede koşmasakta, Тилъэпкъ зэкIэмэ атырегъакIу.                                                                       Halkımız kazansın.     ГушIогъо тхьэлъэIухэм лыр ащыдгъажъоу,                     Sevinçli dualarla et kayanatarak Гупшысэ IэшIухэр гум тэ щыдгъашIоу,               Talı düşünceleri yüreğimizde yükselterek, Къытпыщылъ Iофхэр шIыкIашIоу,                             Önümüzde bizi bekleyen işlerin kolay Гъогоу тыублэрэр къызэнэкIыгъошIоу,                                        Başladığımız işin kolay, Сыд тфызэшIокIыгъэми зытшIэжьэу,                                Ne yaptıysak kendimizi bilerek, Iофэу зэпыдгъэугъэмэ апытшIэ­жьы­шъоу,     Ara verdiğimiz işleri tekrar tamamlayarak, Нартхэм ялъэужхэр хэтымыгъэгъуа­щэу,                           Nartların izinden şaşmadan ЗэкIэми Тхьэм тыщегъаI.                                                       Tha bizi yaşatsın ...     Тиунэ гуащэхэр Iушъабэу,                                                      Ev hanımlarımızın yumuşak sözlü, Тызытеуцорэр чIы шIуцIэ шъабэу,                                   Bastığımız kara toprağın yumuşak, Тихэку шIагъо тетыгъор щытиеу,                                   Güzel ülkemizde varlığımız olsun, Адыгэ хабзэр тикIахъом едгъашIэу,            Çerkes geleneğimizi gelen kuşaklara öğreterek, Щыгъу—пIастэм зыпари щымыкIэу,                                        Aşımız tuzumuz hiç eksilmeden ШIу шIэным тыдэгузажъоу,                                                 İyiyilik yapmaktan kaçınmadan Нэшхъэигъор тимакIэу,                                                                                       Üzüntünün az, Хэтырэ унагъуи насыпышIо орэхъу.                                              Bütün aileler şanslı olsun.   Типсыорхэр IуетымыгъакIэу,                                                                       Dalgalı sularımız,   Типсыхъожъ кIоцIхэр къэбзащэу,                                                 Irmaklarımızın içi tertemiz, Псынэлъакъомэ пчъыгъуаеу къакIэ­чъэу,                     Sayılamayacak kadar kaynaklarımız, Тикъушъхьэпсхэр мыутхъоу,                                                         Dağ sularımız kurumadan, Типсыкъефэххэм ачIэгъ мыжъокIэ­шхъоу,                                 Büyük taşlı şelalerimizin altı Тыгъэпсы ткIопсыхэу зэхэжъыукIэу,                            Güneş ışığı gibi pırıl pırılparlayarak, ШIур къытфэзыхьырэ жьыхэр къытфепщэу,                  Esen rüzgarımız uğurlar getirsin, Адыгэхэр насыпышIо орэхъух.                                                     Çerkeslerin şansı açık olsun. Тынапэхэр былымкIэ тымыщэу,                                         İnsanlığımızı mülke değişmeden, ШъхьэгъэпцIэныр тымыдэжьэу,                                            Kendi kendimizi kandırmadan, Титхыдэ шIагъохэр тшIэжьыхэу,                                    Güzel mitolojimizi tekrar öğrenerek, Тщыгъупшэжьыгъэр къытфэугуфыжьэу,                                Unuttuklarımızı hatırlayarak, Зэпычыгъэ пстэур тфызэпыдэжьэу,                              Kopan her şeyi birbirine ekleyerek, Тыдэрэр цIыфыгъэ напэу,                                                                              Her yerde insanlık ЗэгурыIоныгъэр тазыфагу щыбагъоу,                                       Uyum aramızda çoğalarak, БэгъашIэу адыгэхэр щэрэIэх.                                                     Çerkesler çok uzun var olsun.   Адыгэ Хэкум иIофхэр апэу,                                                                              Çerkesya öncelik Адыгагъэр тилъэпкъ напэу,                                                        Çerkeslik ulusumuzun onuru, ТиIанэ тетым тхъур кIэчъэу,                                                            Soframızda ne varsa yağlı, Нэнаухэу къыткъочъхэрэр пчъыгъуаеу,                                    Doğan çocuklarımız sayısız, Зыми зетымыгъапшэу,                                                                          Kimseyi ölçü almadan, Пстэуми зыкъытагъапшэу,                                                              Herkes bizi örnek alarak, Адыгэ цIыфхэр лIэхъупхъэхэу,                                                                Çerkes insanı uyumlu, ТыгушIоу, тыгушхоу,                                                                                                Sevinçli, yürekli, ТицIыфхэм гукIэгъу афэтшIэу,                                            İnsanlarımıza yürekten duyarlı, Адыгэ лъэпкъыр Тхьэм егъэпсэу!                                                     Tha Çerkes halkını yaşatsın !   Thamate dua sonrası bakhsımeyi yudumluyor, halujden lokmalar alıyor, sağındaki solundaki yaşlılara dönüyor, bardakta kalan bakhsımeyi onlara içiriyor. Elindeki halujlerden yaşlılara ve gençlere lokmalar veriyor kalanı da diğer katılımcılara dağıtıyor.   Kaynak:Адыгэ Макъ(Adıge Makh) - Çerkes Sesi Çeviri: ÇH-Haber Merkezi ***** МэфэкI зэхахьэм итарихъ Тыгъэм пэгъокIыщтыгъэх ИлъэсыкIэм иапэрэ мафэ, нэф къызэрэшъэу, къоджэ тхьаматэм цIыфхэр хэгъуашъхьэм дищыщтыгъэх. КъокIы­пIэмкIэ анэIухэр агъазэхэти, тыгъэу къыкъокIыщтым паплъэщтыгъэх. Тхьаматэр лъэбэкъуищыкIэ купым къыхэкIоты, ыбгъухэмкIэ лъэбэкъу зы­рызкIэ ыуж къинэхэу, лIыжъитIу къыгоуцо, ахэм абгъухэмкIэ зы шъэожъые­рэ пшъэшъэжъыерэ къагуахьэ. Тхьаматэм ыIэхэр деIэтаех. Джаб­гъуIэмкIэ бахъсымэ Iэгубжъэ, адрэмкIэ лы, къуае, пхъэшъхьэ-мышъхьэ зыдэлъ хьалыжъуищ ыIыгъ. Тыгъэр къызэрэлъагъоу Тхьаматэм тхьэлъэIур къыригъажьэщтыгъэ.   Илъэ­сыкIэ тхьэлъэIу О куп маф, зэ шъукъэдаIу! ЩымыIэр къэзыгъэхъоу, Къэхъурэр зэлъэIоу, Дунэешхор тфэзыгъэдахэу, ШIогъэшхохэр зытэу, Ытырэм кIэмы­шъугъужьырэ Ти Тхьэ лъапIэ ИлъэсыкIэ гъэбэжъу, гъэшэл Хъярэу тытыригъэхьанэу телъэIу.   Ошъо чапэр тиунэ чэоу, ЧIым ылъачIэ титIысыпIэу, Пщэхэр тикъош пэлъытэу, Тигубгъо Iанэхэр тыгъашIоу, Тихатэмэ гъажъор ащыбагъоу, Тазыфагу дэлъыр гулъытэу, Тянэ—тятэхэр тлъытэхэу, ЩыIэкIэ дахэ Тхьэм къытет.   Ошъогъуагъом тимыгъэтхыоу, Къэтхытхырэр типыйхэр арэу, Тиджэгу машIо хъопскIыхэр къыди­дзэу, Джэгъогъухэм агу щагъашIохэрэр тфэкъутэу, Ежьхэм тшъхьац налъи афэмыгъэсысэу, Уз бзаджэхэм тыгъуасэр ямашэу, Тилъымэ тымышъэ папкIэу, Тилъэпкъ зэкIэмэ атырегъакIу.   ГушIогъо тхьэлъэIухэм лыр ащыдгъажъоу, Гупшысэ IэшIухэр гум тэ щыдгъашIоу, Къытпыщылъ Iофхэр шIыкIашIоу, Гъогоу тыублэрэр къызэнэкIыгъошIоу, Сыд тфызэшIокIыгъэми зытшIэжьэу, Iофэу зэпыдгъэугъэмэ апытшIэ­жьы­шъоу, Нартхэм ялъэужхэр хэтымыгъэгъуа­щэу, ЗэкIэми Тхьэм тыщегъаI.   Тиунэ гуащэхэр Iушъабэу, Тызытеуцорэр чIы шIуцIэ шъабэу, Тихэку шIагъо тетыгъор щытиеу, Адыгэ хабзэр тикIахъом едгъашIэу, Щыгъу—пIастэм зыпари щымыкIэу, ШIу шIэным тыдэгузажъоу, Нэшхъэигъор тимакIэу, Хэтырэ унагъуи насыпышIо орэхъу.   Типсыорхэр IуетымыгъакIэу, Типсыхъожъ кIоцIхэр къэбзащэу, Псынэлъакъомэ пчъыгъуаеу къакIэ­чъэу, Тикъушъхьэпсхэр мыутхъоу, Типсыкъефэххэм ачIэгъ мыжъокIэ­шхъоу, Тыгъэпсы ткIопсыхэу зэхэжъыукIэу, ШIур къытфэзыхьырэ жьыхэр къытфепщэу, Адыгэхэр насыпышIо орэхъух.   Тынапэхэр былымкIэ тымыщэу, ШъхьэгъэпцIэныр тымыдэжьэу, Титхыдэ шIагъохэр тшIэжьыхэу, Тщыгъупшэжьыгъэр къытфэугуфыжьэу, Зэпычыгъэ пстэур тфызэпыдэжьэу, Тыдэрэр цIыфыгъэ напэу, ЗэгурыIоныгъэр тазыфагу щыбагъоу, БэгъашIэу адыгэхэр щэрэIэх. Адыгэ Хэкум иIофхэр апэу, Адыгагъэр тилъэпкъ напэу, ТиIанэ тетым тхъур кIэчъэу, Нэнаухэу къыткъочъхэрэр пчъыгъуаеу, Зыми зетымыгъапшэу, Пстэуми зыкъытагъапшэу, Адыгэ цIыфхэр лIэхъупхъэхэу, ТыгушIоу, тыгушхоу, ТицIыфхэм гукIэгъу афэтшIэу, Адыгэ лъэпкъыр Тхьэм егъэпсэу! Тхьаматэр зылъэIуахэкIэ бахъсымэм ехъупIэ, иджабгъукIэ щыт лIыжъым, ад­рэбгъумкIэ щыIэ лIыжъыми зыIуа­регъэгъафэ. Iэгубжъэм къинагъэр къе­кIолIэгъэ лIыжъмэ рарегъэшъужьы. Хьалыжъомэ къагуичызэ, къыгот лIы­жъыхэми сабыйхэми зыIуарегъалъхьэ. Къанэрэр къекIолIагъэмэ къаретыжьы. ХЪЫБАР: АДЫГЭ МАКЪ