OKLUBALI KÖYÜNÜN KISA HİKAYESİ 2

       Hakurine Tığuj  Aslanceriyıko                                         Rus Çarı 2.Aleksander

 Çar ile ikinci görüşme Çerkesya'da 13 Eylül 1861 de Farz nehri kıyısında (Hamçetıy-Mamrıkuay) da olur. Bu sefer yukarıdaki Thamateler görüşmede yoktur. Kısmen mutabakata varılır.

     Hacı Grandük Berzek, Hacemıko Hace, Tlışe Şutsejuko Tseyko’nun 1861’de Çerkesya’da   

                                        (Hamçetıy-Mamrıkuay) da Çar 2.Aleksandr’la  görüşmesi

 Çarla görüşülen yere Ruslar sonradan bir şapel yaptırır. Günümüzde şapelin harabe görüntüsü

     Adığelerin büyük bir bölümü çarın teklifini kabul etmez yok olma pahasına silahlı mücadeleye devam etme kararı alır. Bir grup azınlık gönülsüzde olsa mecburiyetten savaşmayı bırakıp Kuban düzlüklerine yerleşirler. İşte bu kargaşa döneminde yıllarca çarın ordularına karşı savaşmış olan Hakurıne Tığuj da halkı daha fazla kırdırmamak için dağların ormanların içindeki Abdzah topraklarından çıkıp Çemguy bölgesinde ki Kuban ovasında Farz nehri kıyısına Pşı Boletıko nun arazisine kendisiyle birlikte olanlarla beraber 1862 yılında oturur. Awutle, Apiş, Blenğaptse, Bidanıko, Birseyko, Brant, Çetaw, Çüyeko, Ğış, Ğuç’e, Hut, Haets’ık’u, K’uaş, Kır, Meretıko, Nawuırze, Sox’, Six’u  ve Davurlar gibi birçok Abdzah aileler de yan yana oturtularak kısa zamanda bir yerleşim yeri oluşturulur. Hakurıne Tuğuj’a istinaden buraya Hakurınehable denir. İşte Oklubalı köyündeki yukarıda adı geçen bu saydığım sülaleler de Hakurınehable de çok kısa bir süre otururlar. (Hakurınehable nin güney kısmında Farz nehrinin öbür kıyısındaki Mamxığ köyünün bir yıl önce iskan ettirildiği söylenir.)

     Hakurınehablenin 5 km doğusundaki yine bir Çemguy köyü olan Cırakıy’e Hımışçey’den çıkarılan Ferhatıkolar ve bazı Abdzah aileler oturtulur. Yine o yıllar da Cırakıy’ında 10 km doğusuna dağlardan çıkarılan Çemguy köyü olan Haçemızıye 1861 yıllarında yeni yerlerine iskan ettirilir ve dağlardan çıkarılan Abdzah aileler bu Çemguy köyüne de yerleştirilir. 

                  Şhaguşe üstündeki X’ımışç’ey köprüsü-1917

     Ve o acımasız savaşlardan ve katliamlardan sonra, yıl 21 mayıs 1864’e geldiğinde Atkuace de (Saşe “Soçi” nin üst tarafında şimdiki Krasnaya Polyana denilen yerde) en kanlı ve acımasız trajik savaşlardan biri olan, muharebeye katılan tek bir Çerkesin bile sağ kalmadığı, o hazin, son savaş da kaybedilmiş yapacak hiçbir şey kalmamıştır. “Rus çarı II. Aleksander 21 Mayıs 1864’de o meşhur ültimatomunu yayınlamıştır. “Ya dağlardan inip, vadilerden çıkıp, Kuban düzlüklerine yerleşecek, savaş esiri olarak kılıçtan geçirilmekten kurtulacaksınız ya da Osmanlı topraklarına sürgün edileceksiniz.”

                                         O yıllarda Atkuace (Krasnaya Polyana)

     Adığe Halkının Vatanı işgal edilip elinden alınmıştır. Çerkesler’in % 95’i bu ültimatomu kabul etmez. Yüzyıllarca süren savaşlardan artık dayanacak gücü kalmayan Adığeler, esir de olmak istemediklerinden zorla dünyanın dört bir köşesine darmadağın sürgün edilmişlerdir. Bu Sürgün dünyanın en büyük trajedilerinden biridir. Sürgün edilen 1.500.000 Adığe nin 500.000’i yollarda hayatını kaybeder. Diğerlerinin büyük bir kısmı da de gittikleri yerlerde savaşlar ve çeşitli olumsuzluklardan dolayı yok olurlar. Vatanını terk edecek maddi ve manevi kudreti olmayan % 5 kadar çok az insan orada kalmış, onlarda çaresizlik içinde Kuban ovasında kendilerine gösterilen yerlere iskan ettirilmiştir.

     Ovalara iskan ettirilen Adığeler sürgünden sonra azalan nüfusları ve güçleri neticesinde perişan olmuşlardır. Her bir Adığe köyünün etrafına Kazak ve Rus köyleri kurulmuş resmen bir zulüm hayatı yaşamaya başlamışlardır. Çarın zalim generallerinin, valilerinin, yerel idarecilerinin, adaletsiz baskıcı tutumları onlara çileli ve zorlu bir hayat yaşatmaya başlamıştır. Kalanların da bir an önce çıkıp gitmeleri için her türlü olumsuz koşullar devreye sokulmuştur. İskan edildikleri bölgede yenilgi, esareti, onur kırıcı yaşantıyı kabul etmeyen Abdzah aileler, üç beş yıl daha bu yeni kurulan Hakurınehable de oturduktan sonra tahmini 1864-66 yıllarında Meretıko Hacı Zekeriya Bey önderliğinde vatanı terk etme kararı alırlar. Bunlara civardaki Wubıx, Bjedığu, Besleney, Abaze, Çemguy, Şapsığ bölgelerinden sülaleler de katılır.

     Babamın dedesi Çemguye Hoca İsmail Efendi tam bu sıralar Mısır da Ezher Medresesinde ilim tahsilindedir. Ağabeyi Şıw Ferhatıko sülalesinin X’ımışçey den çıkarılınca Cırakıye oturtulmasından sonra hanımının da Hakurınehable’li (Meretıko Kırım Osman ın halası, Kuaş Hacı İshak ın teyzesi) olmasından dolayı kuvvetli bir ihtimaldir ki bu kafileyle katılır yollara düşer. Aileler bölünür. Bir kısmı vatanda kalır. Bir kısmı da yaban ellerinde yok oluşa doğru yol alırlar.     

     Grubun Thamatesi Meretıko Hacı Zekeriya Bey 1866 lı yıllarda oradan çıkarken hangi yerel Rus makamlarıyla görüşüp izin belgelerini kimlerden aldı, kayıtları nerelerdedir? Araştırmalarımızın sonucunda bir belge bulamadık.

                                           Thamateler karar alıyor